Thứ nhất thời bầu Chi Lăng,
Thứ hai cây khế Đồng Đăng Kỳ Lừa.
Đồng Đăng có phố Kỳ Lừa,
Có nàng Tô Thị có chùa Tam Thanh.
Em lên xứ Lạng cùng anh,
Tiếc công bác mẹ sinh thành ra em.
Tay cầm bầu rượu nắm nem,
Cơn vui quên mất lời em dặn dò.
Gánh vàng đi đổ sông Ngô,
Đêm nằm tơ tưởng đi mò sông Thương.
Lên chùa thắp một tuần hương,
Khấn cùng Trời Bụt, bốn phương chùa này.
Tôi đi tìm bạn tôi đây,
Bạn rày thấy khổ bạn nay không chào.
Chắp tay vái lạy con sào,
Nông sâu đã biết, thấp cao đã từng.
Chân đi ba bước lại dừng,
Thương em còn bé chưa từng đi buôn.
Đồng Đăng có phố Kỳ Lừa,
Có nàng Tô thị, có chùa Tam Thanh.
Ai lên xứ Lạng cùng anh,
Tiếc thương bác mẹ sinh thành ra em.
Tay cầm bầu rượu, nắm nem,
Mải vui quên hết lời em dặn dò.
Gánh vàng đi đổ sông Ngô,
Đêm nằm mơ tưởng như mò sông Thương.
Vào chùa thắp một nén hương,
Miệng khấn tay vái bốn phương chùa này.
Chùa này có một ông Thầy,
Có hòn đá tảng, có cây ngô đồng.
Cây ngô đồng không trồng mà mọc,
Rễ ngô đồng rễ dọc rễ ngang.
Quả dưa gang trong vàng ngoài trắng,
Quả mướp đắng trong trắng ngoài xanh.
Ốc lồi bung với chuối xanh
Giã cơn say rượu, vừa lành vừa ngon
Ốc quắn nấu cháo cũng thơm
Ăn vào giải cảm còn hơn cháo gà.
Đôi chân mắc bệnh to phù
Bìm Bìm xào ốc lồi to thái đều
Chua me ốc quắn ăn nhiều
Táo bón nấu dấm cũng liều thuốc hay
Chim khôn mắc bẫy vì người
Ốc khôn ốc cũng vì mồi chết oan
Ta về hái nắm sắn non
Rau sấm rau sét bẫy con ốc lồi
- Chim khôn chết mệt vì mồi
Anh đây chết chắc vì người đa đoan
Người đa đoan lòng dạ đa đoan
Như con thuyền bắt ốc lắm nan ít hồ
Đồng triều lắm ốc sóng to
Thuyền anh trôi dạt sang nhờ thuyền em
Hóa thành con ốc đồng chiêm
Cái thân mốc thếch như thuyền chở phân?
- Trông lên núi Ôc xây vần
Cớ sao Ốc lại hóa thành núi cao?
Chợ Vị Hoàng tháng sáu phiên
Gặp cô hàng xén kết duyên bán hàng
Hàng cô cánh kiến vỏ vang
Giây thau giây thép giây đàn lưỡi câu
Gương soi với lược chải đầu
Hòn son bánh mực gương Tàu bày ra
Đèn nhang sắp để trong nhà
Giấy tiền vàng bạc đem ra bày hàng
Hương cát mặc áo cổ nâu
Hàng sáo Cát Chử bụi đầu ai kêu
Văn Lãng đội vạt áo dài
Ruộng lương cũng lắm đi hai ba ngày
Nam lạng lắm chiếu, lắm đay
An Quần xe vẹt, xe đay suốt ngày
Lịch Đông thì lắm buôn thay
Xối Đông đóng đất tày tày lắm ghê
Trung Lao đan thúng ngồi lê
Hạ Đồng đan lưới đan te cả ngày
Mấy làng phong tục cũng hay
Xung quang những nước non này từ xưa
Ngày một, ngày bảy chợ Lương,
Hai, sáu Ninh Cường, năm, chín Đông Biên.
Cồn Chàm mươi, bốn là phiên,
Ba, tám chợ Đền, thêm chợ xã Trung.
Hôm Đình buổi sáng họp đông,
Nửa ngày Phe Sáu, bên sông chợ Cầu.
Giáp Phương Để sớm chợ Dâu,
Lẻ chợ Cồn Cốc, chẵn âu Đông Cường.
Nhắn ai là khách thông thương,
Quần Anh lắm chợ ta buôn nhiều hàng.
Cao Đài thì đón cối xay
Dần, sàng, rổ, rá về ngay Vạn Đồn
Làng Vọc bánh đúc, bánh hòn,
Làng Xá bắt ốc đi mò đôi chân
Làng Nguộn làm bút, làm cân
Làng La dệt vải tinh quân mọi nghề.
Cái cò lặn lội bờ sông (2)
Gánh gạo nuôi chồng nước mắt nỉ non
Nàng ơi trở lại cùng con
Để anh đi trẩy nước non Cao Bằng
Chân đi đá lại dùng dằng
Nửa nhớ Cao Bằng nửa nhớ vợ con
Đi thời nhớ vợ cùng con
Khi về nhớ củ khoai môn trên rừng
Lên Cao Bằng với em không?
Xứ nghèo gạo trắng nước trong bốn mùa
Anh ơi đừng sợ nắng mưa
Tới rồi rượu ngấm còn chưa muốn về
Ngả nghiêng nghiêng ngả phê phê
Ra bờ suối ngắm cảnh quê mượt mà
Mọi người sống thật thật là
Đến đi chớ có ngại xa em buồn..!
Ôi mặt trời ở đâu
Hỡi mặt trăng ở đâu
Mặt trời không mọc nữa
Mặt trăng cũng không mọc
Có ai biết vậy đâu
Trời đã làm rơi cả
Xuống hang đá hết rồi
Nếu không bắc thang xuống
Không thể tới đó được
Muốn hái ngọn rau ăn
Nhưng tìm đâu cho thấy…
(Bài Cầu Nắng)
Hôm nay ngày đẹp trời
Chúng con xin ông Cồ
Ông Cồ cho mưa gió
Để làm ruộng làm nương
Ông Cồ giờ ở đâu
Trong nấm mồ chôn sâu
Một mẩu đời bạc mệnh
Hay vừa mới nguội lạnh
Thiện hạ được ngày nay
Nhờ có công ông Cồ
Ông Cồ xin trời mưa
Nhờ ngọn mai cao vút
Ông Cồ xin trời mưa
Nhờ có lửa có khói
Dân làng nổi trống lên
Bị tung bay mặt đất
…
Trời vẫn không chịu mưa
Ông khua chiêng gõ mõ
Rung cả động cây rừng
Bụi bay từ bốn phía
Bỗng trời cao tối lại
Sấm sét nổ ầm vang
Gió nổi cơn như xé
Lốc cuốn bay tung trời
Trời đã đổi cơn mưa
Ruộng đồng mênh mông nước
Lũ tràn qua nơi ở
Nước thở từng đợt hà
Ông Cồ nhìn thấy vậy
Nỗi mừng không kẻ xiết
Dân làng có nước rồi
Thoả lòng như mong ước
(Bài Cầu Mưa Lô Lô)
Bố thì đi đánh cá
Cô ở nhà thả trâu
Trâu nhỏ ăn đầy bãi cả
Bò lớn ăn đầy bãi to
Bẻ cành cây cơi đi đánh bả cá
Đánh được ba cái tôm
Được vốc tép nhỏ
Tép nhỏ nhảy vào hang
Con hoẵng chạy lên đồi...
Nàng A Khót.
Xuống trần gian theo cây nếp thơm giữa đồng.
Xuống theo gốc mía ngọt.
Xuống theo cái áo phấp phới của cô gái.
Đầu Nàng có hoa văn.
Đầu Nàng đẹp như giỏ cau.
Nàng xuống thăm mường.
Có trống đồng, trống bạc.
Có trống hạc, trống chầu trần gian.
Nàng ơi!
Nàng cứ chơi thâu đêm suốt sáng nhé!
Dưới bụi có quả cà
Bụi cao có quả nhót
Quả chín ngọt quả quân
Tít trên đồi quả sim
Nhiều gân là quả sổ
Quả béo mọng quả ngõa
Quả sung chát trĩu cây
Chạy men cành quả khế
Quả chuối chín vàng ươm
Hai quả giống anh em
Trám đen chua, cọ chat
Qủa có đốt quả me
Mình đầy gai quả mít
Chỉ lên trời quả ớt
Củ có máu củ nâu
Củ mọc sừng củ ấu
Ăn với trầu quả cau
Lắc mau mau quả nhạc
Kêu kính cong quả chuông
Còn bao nhiêu loại quả, kể cùng nhau nghe nào.
Dưới bụi có quả cà
Bụi cao có quả nhót
Quả chín ngọt quả quân
Tít trên đồi quả sim
Nhiều gân là quả sổ
Quả béo mọng quả ngõa
Quả sung chát trĩu cây
Chạy men cành quả khế
Quả chuối chín vàng ươm
Hai quả giống anh em
Trám đen chua, cọ chat
Qủa có đốt quả me
Mình đầy gai quả mít
Chỉ lên trời quả ớt
Củ có máu củ nâu
Củ mọc sừng củ ấu
Ăn với trầu quả cau
Lắc mau mau quả nhạc
Kêu kính cong quả chuông
Còn bao nhiêu loại quả, kể cùng nhau nghe nào.
Một ngón tay nhúc nhích này/ một ngón tay nhúc nhích này
Một ngón tay nhúc nhích cũng đủ cho ta vui vầy…
Hai ngón tay nhúc nhích này/ hai ngón tay nhúc nhích này!
Hai ngón tay nhúc nhích cũng đủ cho ta vui vầy!
Một ông sao sáng
Hai ông sáng sao
Ba ông sao sáng
Bốn ông sáng sao
Năm ông sao sáng
Sáu ông sáng sao
Bảy ông sao sáng
Tám ông sáng sao
Chín ông sao sáng
Mười ông sáng sao.
Ai Làm Gì Đó
Khù khà khù khò
Ai làm gì đó?
A ! Là chú chó
Đang ngủ khò khò
Cút ca cút kít
Ai làm gì đó?
A! Là chuột chít
Dùng răng cắn gỗ
Hí hí ha ha
Ai làm gì đó?
A ! Ra là bé
Đang cười rất to.
Cùm nụm cùm nịu (2)
Trời đánh tay tiên
Đồng tiền chiếc đũa
Hột lúa ba bông
Con văn con võ
Ăn trộm trứng gà
Bù xa bù xít
Con rắn con rít
Phải ra tay nào
Phải ra tay này
Ta đánh cái bốp…
Con cua mà có hai càng
Đầu, tai không có bò ngang cả đời
Con cá mà có cái đuôi
Hai vây ve vẩy nó bơi rất tài
Con rùa mà có cái mai
Cái cổ thụt ngắn, thụt dài vào ra
Con voi mà có hai ngà
Cái vòi nó cuốn đổ nhà, đổ cây
Con chim mà có cánh bay
Bay cùng Nam, Bắc, Đông, Tây tỏ tường.
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.
Một lòng thờ mẹ kính cha,
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.
Công cha như núi ngất trời,
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển đông.
Núi cao, biển rộng mênh mông,
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi.
Trời mưa , Trời gió .
Trời mưa Trời gió !...
Mang vó ra ao
Được con cá nào
Về xào con nấy
Được con cá này
Thì để phần cha
Được con rô bé
Thì để phần mẹ
Được con cá bè
Thì để phần em
Trời mưa , Trời gió ! ...
Mang vó ra ao ...
Ngỗng ta không chịu học
Lại khoe biết chữ rồi
Khi bị đưa sách ngược
Ngỗng cứ tưởng là xuôi
Cứ giả vờ đọc nhẩm
Làm vịt con tức cười !
Vịt con khuyên một hồi
Ngỗng ngỗng ơi học ! học ! ...
Ngỗng ngỗng ơi ! học thôi
Sợi chỉ buộc chằng
Ngày gió đêm giăng
Cất mình bổng tít
Trên cao mờ mịt
Dưới rộng mênh mang
Sông trắng đất vàng
Rừng xanh núi đỏ
Trông vời đây đó
Xiết mấy tỏ tường...
Nếu chẳng tơ vương
Mắt còn rộng nữa
(Thả diều)
Mời bạn lại đây
Tay nắm chặt tay
Đứng thành vòng rộng
Chuột luồn lỗ nhỏ
Chạy thẳng chạy mau
Mèo đuổi theo sau
Chuột cố chạy mau
Trốn đâu cho thoát
Thế rồi chú chuột
Lại sắm vai mèo
Co cẳng chạy theo
Chú mèo hóa chuột
(Chơi trò mèo chuột)
Chích choè ! chích choè ! ...
Mày hót tao nghe !
Mày ru tao ngủ !
Tao ngủ cho say !
Mẹ tao đi chợ Tây .
Mẹ tao đi chợ Đông .
Mua về cho tao ba quả hồng .
Tao cho chích choè một quả .
Chích choè ! chích choè này !
Chích choè ! chích choè !
(Con chim Chích Chòe)
Vòng vòng cô Nhện vòng vòng !
Vòng vòng cô Nhện vòng quanh !
Kéo tơ mà dệt lưới
Chăm làm và khéo đẹp !
Chăm làm và khéo tay !
Vo ve ! chú muỗi vo ve !
Mắc vào lưới Nhện ! ...muỗi nằm rên la ! ...
Nhện ơi ! Nhện thả tôi ra !
Nhện ơi ! Nhện bắt tôi chi ?
Mi là gian ác !
Mi hại bao người thì chớ hòng ra đây ! hừm !
Cái đồ muỗi ranh !
(Cô Nhện))
Con chim chích chòe/ nó kêu chích chòe
Nó đậu cành chanh/ nó kêu chích chòe
Tôi ném hòn sành/ nó quay lông lốc
Tôi làm một chốc/ được ba mâm đầy
Ông thầy ăn một/ bà cốt ăn hai
Cái đầu cái tai/ đem về biếu chúa
Chúa hỏi chim gì? – Là con chim chích chòe!
Nó kêu chích chòe/ nó đậu cành chanh …
Bài đồng dao có nhạc trong Nam lời hát như sau:
Con chim manh manh/ nó đậu cây chanh
Tôi vác miểng sành/ tôi liệng nó chết
Tôi làm được bảy mâm/ tôi dâng cho ông một mâm
Tôi dâng cho bà một đĩa/ bà hỏi tôi con chim gì?
Tôi nói con chim manh manh …
Cô Chiểu cô Chiêu/ cô qua cầu Kiều/ cô gặp cô Thỏa cô Thoa
Cô Thỏa cô Thoa/ cô qua vườn cà/ cô gặp cô Chiểu cô Chiêu
Thoa Chiêu cầu Kiều/ và Chiêu Thoa vườn cà
Rồi Thoa Chiêu cầu Kiều/ rồi Chiêu Thoa vườn cà
Chiêu Thoa cầu Kiều/ Chiêu Thoa
Thoa Chiêu vườn cà/ Chiêu Thoa
Thoa Chiêu vườn cà.. Thoa
....
Em Thở em Thơ/ em qua hàng dừa/ em gặp em hải em Hai
Em Hải em Hai/ em qua vườn xoài/ em gặp em Thở em Thơ
Thơ Hai vườn xoài/ và Hai Thơ vườn dừa
Rồi Thơ Hai vườn xoài/ và Hai Thơ vườn dừa
Cả Thơ Hai vườn xoài Thơ Hai/ Hai Thơ vườn dừa Thơ Hai
Thơ Hai vườn xoài Thơ …
Cảnh Thụy buôn cửi bán bông,
Tư Mại bán thóc đã xong một bề.
Đầu Ruồi ăn nói gớm ghê,
Đã say sóc đĩa lại mê thò lò.
Làng Kem bán chổi bán mo,
Ở dưới bến Cáu có lò bán than.
Phù Lãng bán những chậu ang,
Vân Cầu đất tốt cả làng trồng rau.
Làng Bãi sao khéo bảo nhau,
Chửa ra đến ngõ đã màu ổi xanh.
Làng Am ăn nói thập thành,
Chửa ra đến ngõ đã vành đò đưa.
Hang Chàm bắt ốc bắt cua,
Hà Liễu lắm cá ai mua thì vào.
Em là con gái Sơn La
Môi hồng da trắng nõn nà duyên xuân
Cánh rừng nở trắng hoa ban
Soi dòng sông Mã tần ngần bóng em
Lễ “Tằng cẩu” đến êm đềm
Mắc khén thơm dịu nhắc em việc nhà
Giỏi giang con gái Sơn La
Em là hoa núi sắc hòa với hương.
Lộng gió tươi lành giữa thảo nguyên
Trong xanh lãng mạn Mộc Châu hiền
Đồi chè bát ngát đầy lưu luyến
Thảm cỏ bao la bỗng có duyên
Quang cảnh bình yên hòa sắc núi
Không gian thoáng đãng đẫm hương miền
Thiên đường tại thế hoài công kiếm
Say đắm hồn lâng lạc cõi tiên.
Ngày đêm rất gần nhau
Một ngày bảy mặt trời
Một đêm bảy mặt trăng
Bảy mặt trời có mọc
Không làm được bảy nương
Không cấy được bày ruộng
Bảy ruộng chẳng được nưa
Không đi được bảy ngày
Không ngắt được bảy lá
Bảy lá chết cả bảy
Một ngày trồng bảy giống
Bảy giống chết cả bảy
Gia súc nuôi không được
Nuôi con gì cũng chết
…..
Ôi mặt trời ở đâu
Hỡi mặt trăng ở đâu
Mặt trời không mọc nữa
Mặt trăng cũng không mọc
Có ai biết vậy đâu
Trời đã làm rơi cả
Xuống hang đá hết rồi
Nếu không bắc thang xuống
Không thể tới đó được
Muốn hái ngọn rau ăn
Nhưng tìm đâu cho thấy…
(Mặt trời, mặt trăng - Dân ca cao dao của người Lô Lô)
Thuở chưa có trời đất
Trời đất nằm sát nhau
Mặt hai người nhợt nhạt
Chưa tách rời được nhau
Một hôm mẹ Đất bảo
Có lẽ phải tách ra
Ai nằm trên là bố
Ai nằm dưới là mẹ
Bố Trời nghe nói vậy
Tại sao lại làm thế
Cứ thế này thì sao
Ai mà tách ra được
Mẹ Đất lại năn nỉ
Bố Trời cũng nghe ra
Liền vùng dậy xem sao
Nhưng không sao dậy nổi
Ôi! Làm sao lại thế này
Có ai xui ai khiến
Làm sao lại thế kia
Có ai xúi ai bầy
Sao mà tách được ra
Làm sao rời được ra
Mọi vật xung quanh ta
Chặt như chôn như dính
Ôi! Một vật rất cao to
Tên là Sáng đâu tới
Đặt Trời lên trên đầu
Rồi đội Trời lên cao
Ôi! Đây là nơi nào vậy
Đâu phải là trời cao
Nhìn lên còn xa lắm
Làm sao tới tận cùng
Phải sống nơi lưng chừng
Không muốn sống phải sống
Lên thì làm sao đây
Muốn xuống không xuống nổi
Ôi! Đã tới lưng chừng
Không muốn cũng phải đi
Lấy chân đạp mà đi
Dùng tay cào mà tới
Phải mất mười mấy năm
Vật lộn với gian nan
Cúi đầu không ngoảnh lại
Mới tới nơi cùng trời
Cuộc sống nơi cùng trời
Không biết từ bao lâu
Có ai đếm được ngày
Không ai nhớ được tháng
Dù sống ở trên cao
Cuộc sống buồn làm sao
Bố Trời nhớ Mẹ Đất
Nhưng không sao xuống được
Phải làm thế nào đây
Miệt mài không nản chí
Để tạo ra mặt trăng
Mặt trăng có đây rồi
Trong suốt mười hai năm
Mười hai năm trăng sáng
Trăng sáng soi đường đi
Bố Trời gặp Mẹ Đất.
(Văn kính cáo trời đất - Dân ca của người Lô Lô)
Cột nhà tao đã thử
Gọi tên gỗ đã rồi
Gỗ rừng ta đã dùng
Làm nhà được nhà tốt
Chín gỗ mười cột cứng
Làm cửa được cửa bền
Nhà này thật nhà vững
Nhà hợp nữ hợp nam
Và trong nhà đã xong
Nhà hợp trời hợp đất…
Gặp anh em muốn chào
Nhưng lời ca có hạn
Là ca anh thật lòng
Sao anh không cất giọng
Chưa ca đã thấy thương
Chưa nhìn đã thấy mến
Tiếng ca anh đến đâu
Lời chứa chan đến đó.
Se chỉ để trao duyên
Ô mở để trao duyên
Chỉ không để trao duyên
Ô không mở không thương
Chỉ để thêu tình đẹp
Ô để che tình duyên
Che mối tình thuỷ chung
Vững như cây với cành
Như nước suối bên ta
Không trong không hề uống
Duyên đã trao từ đây
Nhớ thương đã từ đây
Nóc nhà có cột giữ
Cành cây có thân cây
Mối tình ta cũng vậy
Giữ mãi cho đến cùng.
Cái bụng anh thương em nhiều như lá rừng.
Em không có lòng thì thôi.
Có lòng thì về ta ở với nhau một đêm.
Em không có lòng thì thôi,
Có lòng thì về, ta ở với nhau một ngày
