Home T́m Ca Dao Trang Chủ Toàn Bộ Danh Mục e-Cadao English

Thư Mục

 
Lời Phi Lộ
Lời Giới Thiệu
Cách Sử Dụng
Dẫn Giải
Diêu Dụng
Cảm Nghĩ
 
Ẩm Thực
Chợ Quê
Cội Nguồn
Cổ Tích
Lễ Hội
Lịch Sử
Ngôn Ngữ
Nhân Vật Nữ
Nhạc Cụ Việt Nam
Phong Tục Tập Quán
Quê Ta
Tiền Tệ Việt Nam
Tiểu Luận
Văn Minh Cổ
Vui Ca Dao
 
Trang Nhạc Dân Ca
 
Trang Chủ
 

 
 

 

 
   

Tản chụ xống xương” một thiên t́nh sử của dân tộc Thái

Bùi Huy Mai

 

Dân tộc Thái sản sinh và nuôi dưỡng những bản t́nh ca quen biết, từng làm say đắm bao nhiêu thế hệ người đọc, người nghe. Đó là Xống chụ xon xao, là Khun Lú Nàng ủa. Đó là Tản chụ xiết xương, là Tản chụ xống xương (lời tâm t́nh tiếc thương), một trong những bản t́nh ca bất hủ ấy.

Truyện được kể bằng lời hát, không có kịch tính, ít nhân vật. ở đây là những lời than thở với người ḿnh yêu, dang dở không nên vợ nên chồng của chàng trai. Tuy vậy, qua bao đời nay, Tản chụ xống xương vẫn đầy ắp sự hấp dẫn với đủ lứa tuổi người Thái, nhất là lứa tuổi thanh niên đang bước vào ngưỡng cửa t́nh yêu.

Truyện được chàng trai kể: thuở ấy, chàng yêu say đắm nàng (cô gái đẹp của bản). Họ bất chấp mọi ngăn cách:

… Thuở ấy, đôi ta thường bên nhau
Đường dài đâu đến dặm
Đường thăm em, núi ngăn anh không sờn
Xa cách ngày gọi là chân thang
Đường ngăn rừng rậm gọi là vườn mía…

Trong con mắt của người đang yêu th́ “Sông Hồng coi là ao bèo”, “Sông Đà coi là ao ấu”. Chả thế họ cùng nhau giao duyên trên sàn Hạn Khuống dưới đêm trăng, tung trái c̣n ngày hội Lồng tồng, quên thời gian, mặc sương sa thấm áo, ướt khăn. Cứ ngỡ không có thế lực nào ngăn cản được hạnh phúc của họ. T́nh mặn mà, như thể:

Muối yêu quả chua,
Thuyền yêu ḍng nước…
và: Sắp thành vợ chồng cùng chung gian pḥng,
Sắp thành rể lấy em chung mường
Sắp có em, mặt tươi vái rượu
Sắp có em, chải tóc mượt trong buồng…

Nhưng rồi, mọi hy vọng, mọi mơ ước trở nên xa vời. Xă hội cũ đầy bất công, vùi dập, đâu có được hạnh phúc như chàng trai kia tưởng tượng. Nàng, cô gái đẹp của chàng, chỉ phút chốc cả tin mà quên lời hẹn ước. Nàng nghe theo sự ép gả của mẹ cha, đi làm dâu nhà giàu lại quyền quí nọ.

Tản chụ xống xương không kể rơ việc cô gái tham vàng bỏ ngăi, lư do ép buộc, gả bán trong gia đ́nh cô gái với người giàu, có thế lực trong bản. Những éo le t́nh duyên, hôn phối âu cũng là b́nh thường, cũng là thường t́nh không phải chuyện hiếm thời đó. Cái đáng nói là sự thất t́nh hiện ra rơ nét ở đây, trở thành thiên t́nh sử bất hủ:

… Muốn lấy rơm, lại vàng úa theo cỏ
Muốn nhờ vả khăn lụa, lại rơi vào bụi cuốn
Tin cây tre tṛn, mà dóng giữa lại dập
Tin em ngọc ngà, mà lại đă có duyên đôi…

Không ǵ đau buồn hơn người yêu ḿnh đă thành gái có chồng. Ví như “dứa ĺa cuống”. Con đường đến nhà bạn t́nh giờ thành rừng rậm, đất lấp đầy lối đi. Phải chăng con đường ấy ám chỉ trở lực án ngữ chàng trai:

… Không ngờ em gian dối theo t́nh rủ rê
Không ngờ nét mặt tươi đưa lời mật ngọt…

Trách cô gái rồi lại tự trách ḿnh. Trách ai th́ cũng muộn rồi. Mọi thứ chỉ c̣n trong kỷ niệm. Càng đào bới lên càng đau đớn, tưởng như mới hôm qua:

… Tấm khăn lụa c̣n phơi chưa cất
Câu trêu cợt c̣n chưa hết lời…

Và:
Em búi tóc ngược, anh c̣n nhớ lời trao duyên
Nhớ em hồi chơi Khuống
Tay cầm tay thủ thỉ
Hơi quyến luyến, thân áp thân mồ hôi chảy,
chảy xuống muôn vàn áo c̣n lau…

Biết chẳng c̣n ǵ, chàng trai trong Tản chụ xống xương chỉ c̣n ước mong gặp nhau ở một cảnh ngộ khác: cảnh ngộ mong manh, khó mà có:

… Chồng em chết, em hóa thành góa bụa
Em góa bụa hay bỏ chồng, em sẽ hỏi thăm anh…

Chôn chặt mối t́nh mà vẫn c̣n hy vọng, cái chết sẽ là giải pháp để cho chàng tiếp tục sống trong day dứt, chờ đợi, tiếc thương.

Tản chụ xống xương là một thiên t́nh sử trong xă hội phong kiến đầy bất công. Bao oan trái đổ lên số phận con người. Người con trai trong chuyện không đủ can đảm đứng dậy đấu tranh, cũng như vậy, cô gái kia sao dễ buông trôi đời ḿnh theo số phận?

Bây giờ, Tản chụ xống xương được bà con và tầng lớp trẻ dân tộc Thái đọc và nghe lại, càng cảm thấy thương cho thân phận con người thuở xưa. Mọi người đều hiểu rằng, xă hội ngày nay, khi dân ta có Đảng, có Bác Hồ, cho dù c̣n phải vượt qua bao nhiêu khó khăn, trở ngại để hoàn thiện, vẫn là xă hội thật sự đưa lại hạnh phúc cho con người, một xă hội đầy ắp niềm tin và yêu thương, vơi bớt những mảnh đời oan trái.

 

 

Sưu Tầm Tài Liệu và Web Design

  Hà Phương Hoài

Hỗ Trợ Kỹ Thuật

Hoàng Vân, Julia Nguyễn

Web Database

Nguyễn Hoàng Dũng
Xin vui ḷng liên lạc với  haphuonghoai@gmail.com về tất cả những ǵ liên quan đến trang web nầy
Copyright © 2003 Trang Ca Dao và Tục Ngữ
Last modified: 10/19/17