Home T́m Ca Dao Trang Chủ Toàn Bộ Danh Mục e-Cadao English

Thư Mục

 
Lời Phi Lộ
Lời Giới Thiệu
Cách Sử Dụng
Dẫn Giải
Diêu Dụng
Cảm Nghĩ
 
Ẩm Thực
Chợ Quê
Cội Nguồn
Cổ Tích
Lễ Hội
Lịch Sử
Ngôn Ngữ
Nhân Vật Nữ
Nhạc Cụ Việt Nam
Phong Tục Tập Quán
Quê Ta
Tiền Tệ Việt Nam
Tiểu Luận
Văn Minh Cổ
Vui Ca Dao
 
Trang Nhạc Dân Ca
 
Trang Chủ
 

 
 

 

 
 
 
NGỰA  THỒ TRÊN ĐẤT QUÁN CAU
Dương Thanh Xuân
Có về chăng lẽ về không.
Ngựa ô đi trước, ngựa hồng theo sau
Ngựa ô đi tới Quán Cau
Ngựa hồng đủng đỉnh c̣n sau G̣ Điều...

Một buổi trưa, ở ngay trên đất Quán Cau (xă An Hiệp, huyện Tuy An, Phú Yên) ấy, tôi tṛn mắt sửng sốt và thú vị nh́n một đoàn có đến mười mấy chú ngựa to, chắc, khỏe đang thong thả nối bước nhau theo sau những chú nài trên lưng ngựa là những bao đường nặng đến năm, bảy chục kư.

Trong khi các phương tiện giao thông hiện đại không ngừng cải tiến phát triển th́ bà con vùng bán sơn địa này vẫn không từ bỏ phương tiện truyền thống của ḿnh. đây địa h́nh trắc trở qua nhiều suối, nhiều hầm, dốc. Sau mùa mưa lụt, đường làng xói lở, lầy lội có chỗ trơ đá lỗ chỗ, xe cộ nào chịu cho thấu. Lại nữa, nuơng rẫy ngày càng xa làng, lại ở cao trên triền núi. Buổi sáng, vợ chồng đi rẫy, chú ngựa ung dung bước theo, trên lưng lủ khủ những vật dụng cần cho một ngày.

Chiều về, tất cả những ǵ gom được trên rừng đều dồn cả lên lưng ngựa. Mùa nắng là những gùi củi khô. Mùa mưa là những giỏ cần xé to tướng chất đầy chuối, bắp, đậu, bầu bí...

Mấy năm gần đây mía đường có giá, cây mía lên rừng, ngày càng vô sâu những nơi hiểm trở, cách làng đến nửa ngày đuờng.

Che mía ép xong, đường trâm đổ đầy phuy rồi thong dong lưng ngựa thồ về. Cứ như thế, từ dăm ba chủ nuôi ngựa vận chuyển hàng nhà, hoặc một vài nhà nuôi ngựa kéo xe có thâm niên từ nhiều đời, đến nay đàn ngựa ở hai thôn Phước Hậu và Tuy Dương (An Hiệp) đă lên đến cả trăm con. Chỉ riêng đầu năm nay, ông Mười Châu ở Phong Phú đă làm mối cho Phước Hậu mua về có trên dưới 30-40 con ngựa thồ.

Có lúc đàn ngựa lên đến vài ba chục con, đi thành từng đoàn. Trưa, chủ đường phải lo cơm nước tử tế cho chủ ngựa, đặc biệt chăm chút những chú nào có ngựa "chiến" nhất. Tự nhiên h́nh thành sự cạnh tranh giữa những chủ ngựa, và chức bầu trưởng, đội trưởng ắt cũng ra đời. Mỗi đội có 3-5 ngựa. Bầu trưởng nào cũng cố tạo cho êkip của ḿnh thật có uy tín. Ngựa phải mạnh mẽ, nhanh nhẹn, thuần thục; chủ ngựa phải đàng hoàng, có trách nhiệm bảo quản tài sản của thủ hàng, không đề thủng, chảy hoặc mất mát hàng hóa.

Một con ngưa thồ loại tốt có giá 3,5 - 4 triệu đồng, phải được xem xét kỹ càng. Ngựa phải được tập luyện từ nhỏ cho thuần, phải thay răng từ hơn một nửa trở lệê, độ 3-5 tuổi mới đủ sức kéo; giống phải to, trụ lớn, chân cẳng vững vàng.

Ngựa màu tía, hồng xoan, hồng đinh thường được ưa thích. Đặc biệt phải xem xoáy ngựa đóng ở đầu mới quyết định chất lượng. Ngựa có "xoáy giồng" là hai xoáy đóng ở sau mang tai hoặc "xoáy dạng" là hai xoáy đóng ở giữa bụng và đùi được ưa chuộng nhất. Ít ai chọn ngựa có xoáy ở đùi (v́ thường... đá gị lái!), xoáy ở mồm (cắn ẩu!), xoáy ở bụng (thường đau bụng chết bất dắc kỳ tử, mất cả ch́ lẫn chài) hoặc xoáy ở ngay mang tai. . . dễ gây tai ương cho gia chủ.

Ngựa thồ Quán Cau là ngựa giống tốt ở Ḥa Quang (Tuy Ḥa), Xuân Lănh (Đồng Xuân) hoặc tận Vân Canh (B́nh Định). Anh Nguyễn Kim Tài, gốc người Quán Cau lấy vợ và theo vợ về xóm G̣ Cát Phú Tân, là một trong những ba bầu trưởng ở vùng đất này. Ngày anh về đây cả xóm chưa có con ngựa nào. Trăm việc khuân vác, vận chuyện đều ở trên vai, trên lưng con người. Vậy mà giờ đây anh khoe vừa "hoàn thành nhiệm vụ vẻ vang: là giúp ông điện lực tải hết mấy xe cát, san và xi măng lên tận lưng chừng dốc Ḥa Thạnh để đổ móng trụ kéo dây hạ tải xuống làng.

Việc này nếu không có ngựa th́ chỉ có máy bay mới làm nổi!

Anh c̣n cho biết từ nhiều năm nay đội ngựa Quán Cau cứ mỗi năm ba, bốn tháng lại "tăng cường" cho Sông Hinh, Sông Cầu, Gia Lai, Kontum... ở những nơi đó người ta đang trồng rừng. Chở cây giống qua đồi, xuống suối chỉ có ngựa mới chịu được. Sau mỗi bận đi về, ngựa con nào con nấy gầy rạc!

Đóng góp cho người là vậy, công lao to lớn như vậy, nhưng rồi cuối đời những chú ngựa già lụ khụ lại phải miễn cưỡng lên xe theo người mối mới để vào ḷ mổ cho người ta làm... khô nai!

(Trích báo Tuổi Trẻ  số 30 ra ngày 21/2/2002 trên trang 6)

 

 

Sưu Tầm Tài Liệu và Web Design

  Hà Phương Hoài

Hỗ Trợ Kỹ Thuật

Hoàng Vân, Julia Nguyễn

Web Database

Nguyễn Hoàng Dũng
Xin vui ḷng liên lạc với  haphuonghoai@gmail.com về tất cả những ǵ liên quan đến trang web nầy
Copyright © 2003 Trang Ca Dao và Tục Ngữ
Last modified: 10/19/17