Home T́m Ca Dao Trang Chủ Toàn Bộ Danh Mục e-Cadao English

Thư Mục

 
Lời Phi Lộ
Lời Giới Thiệu
Cách Sử Dụng
Dẫn Giải
Diêu Dụng
Cảm Nghĩ
 
Ẩm Thực
Chợ Quê
Cội Nguồn
Cổ Tích
Lễ Hội
Lịch Sử
Ngôn Ngữ
Nhân Vật Nữ
Nhạc Cụ Việt Nam
Phong Tục Tập Quán
Quê Ta
Tiền Tệ Việt Nam
Tiểu Luận
Văn Minh Cổ
Vui Ca Dao
 
Trang Nhạc Dân Ca
 
Trang Chủ
 

 
 

 

 
 

Công nữ Ngọc Hoa,  nàng là ai?(1)


Trước khi Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc cho ấn hành cuốn “Nguyễn Phúc tộc Thế phả” (nhà xuất bản Thuận Hóa,  1995) th́ khi đề cập đến bốn người con gái của chúa Săi Nguyễn Phúc Nguyên, hầu hết các tài liệu lịch sử v́ không biết tiểu sử của hai công nữ Ngọc Vạn và Ngọc Khoa (hoặc có thể v́ lư do khác) nên chỉ ghi là “khuyết truyện”.

      Tập san BAVH (2) ghi như sau:

1)-Ngọc Liên: [Mẹ là hoàng hậu(3)] Vợ của Nguyễn Phúc Vinh, con trưởng của Mạc Cảnh Huống,  phó tướng,  trấn thủ Trấn Biên, về sau đổi là Nguyễn Hữu Vinh.(4)

2)-Ngọc Vạn: (Mẹ là hoàng hậu) Không để lại dấu tích.

3)-Ngọc Khoa:(Mẹ là hoàng hậu) Không để lại dấu tích.

4)-Ngọc Đỉnh:(không rơ mẹ là ai) Lấy Nguyễn Cửu Kiều,  Nghĩa Quận công,  con của Lê Quảng,  tước Quận công(4). Bà mất năm Giáp Tư (1684).

      Từ khi “Nguyễn Phúc tộc Thế phả” được xuất bản tại Huế (1995)th́ tiểu sử hai công nữ Ngọc Vạn và Ngọc Khoa mới được công bố rơ ràng :

  • Nguyễn Phúc Ngọc Vạn (con gái thứ hai của Săi vương) Năm Canh Thân(1620 ) bà được Đức Hy Tông (Săi vương) gả cho vua Chân Lạp là Chey Chetta II.Về sau nể t́nh bà, vua Chân Lạp cho người Việt lập một dinh điền tại Mô Xoài (Bà Rịa ngày nay).
  • Nguyễn Phúc Ngọc Khoa (con gái thứ ba  của Săi vương) Năm Tân Mùi (1631) bà được Đức Hy Tông gả cho vua Chiêm Thành là PôRôMê.Nhờ có cuộc hôn phối nầy mà t́nh giao hảo giữa hai nước Việt Chiêm được tốt đẹp.

    Sách “Dân tộc Chàm lược sử” cũng có ghi chép về cuộc hôn phối Việt Chiêm nầy.

          Sau khi “Nguyễn Phúc tộc  Thế phả”được phát hành và sau khi đài truyền h́nh VTV ở Sài G̣n chiếu phim “Thời gian vĩnh cửu”(1996) - phim do đài truyền h́nh CV21 của Nhật và đài VTV của Việt Nam phối hợp thực hiện – th́ năm 1997,  trong sách Hội An do nhà xuất bản Đà Nẵng ấn hành,  ở chương 3 mục 1”Hai người đàn bà Hội An ở Nhật Bản”,  tác giả Nguyễn Văn Xuân viết:”Sotaro,  âm là Mộc Thôn Tông Thái Lang. Ḍng họ nầy rất giàu có và đă sang ở Hôi An rất sớm, bằng cớ c̣n lưu  lại là một bức thư ngắn bằng chữ nôm gởi cho chúa Nguyễn. Mộc Thôn là chủ một chiếc tàu riêng.Ông cư trú tại đây làm ăn và gây nhiều cảm t́nh mật thiết với chúa Nguyễn Phúc Nguyên.Ông được chúa Nguyễn tin cậy,  giao cho nhiều trọng trách ở Hội An.Vào năm 1619 chúa Nguyễn lập cho ông một tờ thư xác nhận ông đă tự nguyện ở dưới gối (tức là làm chức quan trung thành với chúa ) Sau đó chúa cho ông lấy họ Nguyễn  tên Đại Lương,  cự danh Hiển Hùng.Chúa cũng mưu sự giao thông lâu dài , tốt đẹp với Nhật Bản nên gả con gái là NgọcKhoa cho ông.(cf Trần Gia Phụng/Ai đưa công chúa sang ngang)

          Trên “Đặc san Quảng Đà”năm Mậu Dần 1998 do nhà xuất bản Sông Thu ở Los Angeles,  California,  Hoa Kỳ xuất bản tháng 6/1998,  trong bài”Những nét đại cương về thành phố Hội An,  mục”Hội An và giai thọai công chúa Ngọc Khoa”đưa ra cả hai thuyết về công chúa Ngọc Khoa như sau:

    1.-Công chúa đă kết hôn với vua Chăm Pa là Po Ro Mê. 

2.-Công chúa kết hôn với một thương khách người Nhật Bản đến buôn bán nhiều năm tại Hôi An (1603 – 1619) tên là Araki Sotaro,  tên Việt là Nguyễn Đại Lương. Bà đă theo chồng về Nhật năm 1620,  gặp lúc Nhật cấm tàu buôn xuất dương, đành ở lại Nagasaki,  lấy tên Nhật là Okakutome,  gọi thân mật là Anio. Họ sinh hạ được một người con gái, đặt tên là Yasu. Sotaro qua đời năm 1636 và công chúa Ngọc Khoa cũng mất vào năm 1645; ngôi mộ của hai người đươc chôn cất trong khuôn viên chùa Daionji,  nơi họ đă bỏ công sức xây cất và trùng tu. (Trần Gia Phụng/Ai đưa công chúa sang ngang).

      Trong bài viết trích dẫn trên,  tác giả Trần Gia Phụng lập luận rằng bà vợ của thương nhân Sotaro chắc chắn không thể là công nữ Ngọc Khoa. Nhưng Trần Gia Phụng không xác định bà vợ đó là ai.Ông chỉ phỏng đoán rằng:

1.-V́ muốn tăng giá trị của người đàn bà ông yêu mến,  Sataro có thể nói với gia đ́nh hoặc với bà con rằng vợ của ông là công chúa hay ǵ đi nữa,  làm sao ai biết được?

2.-Bà vợ của Sataro có thể là một người bà con trong ḍng họ Nguyễn Phúc, có thể đă được Nguyễn Phúc Nguyên,  khi ông c̣n là hoàng tử trấn nhậm ở Quảng Nam,  tác thành cho hai bên lập gia đ́nh với nhau. Biết đâu Nguyễn Phúc Nguyên nhận người đàn bà nầy làm con nuôi trong gia đ́nh để làm tăng giá trị của cuộc hôn nhân? Dù thế nào đây cũng là một điều lư thú có thể nghiên cứu thêm bằng những tài liệu về phía Nhật Bản (Trần Gia Phụng/bài đă dẫn).

Nhận xét:

1)- Về phiên âm tên Araki Sotaro: taro âm Hán Việt là thái lang.Theo phong tục Nhật Bản,  thái lang là tên đặt cho người con trai trưởng.(Có vài tài liệu ghi là Sataro Araki , đó là ghi theo kiểu người Âu,  tên trước,  họ sau).Tên Việt Nam của Sataro là Nguyễn Thái Lang,  có lẽ là dựa theo chữ taro .Có vài tác giả gọi là Nguyễn Đại Lương,  chắc là do nhầm lẫn v́ chữ Thái và chữ Đại (Hán tự) chỉ khác nhau cái dấu chấm,  c̣n chữ Lương là phần bên trái của chữ Lang. Araki Sotaro đọc theo âm Hán Việt là Hoang Mộc Tông Thái Lang.Tác giả Nguyễn Văn Xuân phiên âm là Mộc Thôn Tông Thái Lang e không đúng (Mộc thôn = Kimura)

2.- Như trên đă nói, tác giả Trần Gia Phụng phỏng đoán vợ của Sotaro có thể là một người con nuôi và ông gợi ư phải nghiên cứu thêm những tài liệu về phía Nhật Bản.Có lẽ ông muốn nói đến bản dịch bộ sách”Ḥa văn ngọai thiên thông thư”(trong đó ghi chép những liên hệ của người Nhật đến buôn bán ở Hội An từ năm 1559 đến 1674,  kể cả câu chuyện của Sataro) mà ta chưa có.

      Trong một bài viết của ông Đỗ Thông Minh,  một cựu du học sinh ở Nhật Bản nhan đề là “Người Việt  Nam đầu tiên ở Nhật Bản” tác giả có nhắc đến cuốn”Những Samurai của biển”(Umi no Samuraitachi)do Ichiro Shiaishi viết có ghi chép về cuộc hôn nhân Nhật Việt nầy. Chúng ta chờ đợi những phát hiện mới từ phía những tài liệu Nhật Bản nầy.

3)-Cũng trong bài viết”Người Việt Nam đầu tiên ở Nhật Bản”,  tác giả ghi rơ ràng….”Công chúa Nguyễn Thị NgọcHoa , c̣n có tên là Vương Gia Cửu là người Việt đầu tiên đến định cư ở Nhật Bản.

      Một tác giả khác,  ông Mai Thanh Hải,  trong cuốn”Chuyện kín cấm thành”(nhà xuất bản Văn Hóa Thông TinVN,  2008),  trong chương”Lấy chồng ngọai quốc”,  trang 16 viết rằng…..”…Chúa Nguyễn Phúc Nguyên có 5 con gái,  cô lớn tên là Ngọc Liên, …..cô út là Ngọc Đỉnh….c̣n lại ba con gái nữa…..công nữ Ngọc Vạn gả cho vua Chân Lạp, …công nữ Ngọc Khoa gả cho vua Chăm Pa là PôRôMê, và công nữ Ngọc Hoa gả  cho một thân vương Nhật Bản đứng đầu các doanh nhân sang làm ăn buôn bán ở cửa biển Hội An.(Bà Ngọc Hoa không để lại tư liệu,  hồi ức nào)”

      C̣n nữa,  Việt Sử Giai Thọai có dẫn lời của cụ Đào Trinh Nhất(5), cho biết Chúa Nguyễn Phúc Nguyên có 5 con gái theo thứ tự là Ngọc Liên,  Ngọc Vạn,  Ngọc Khoa,  Ngọc Đỉnh và Ngọc Hoa.

      Không ai trong 3 tác giả trên cho biết xuất xứ của thông tin trên cho nên ta không biết cái tên Ngọc Hoa lấy ở đâu ra.

Thế c̣n BAVH th́ sao?

BAVH năm 1933,  cuốn 4 trang 268 ,  trong bài “Carnet d’un collectionneur”(sổ tay của một nhà sưu tập),  đoạn nói về những vùng có kiều dân Nhật bản xưa ở Đông Dương(Anciennes colonies japonaises en Indochine) chép như sau:

Parmi les armateurs japonais qui commerçaient avec l’Indochine,  au XVIIe siècle,  il convient plus spécialement de retenir les noms dedeux d’entre eux qui commerçaient avec l’Annam : Araki Sôtarô etShichirôbei Eikechi.

Sôtarô avait épousé en 1620,  une jeune fille de la famille royale de Cochinchine. Elle s’appelait Amô et suivit son mari au Japon. Lorsque l’édit du Shogun interdit,  en 1636,  toute sortie du Japon des sujets japonais,  ou toute entrée de ceux qui s’étaient expatriés,  elle était encore dans ce pays. Elle mourut en 1645. Elle est enterrée au temple Daion-ji àNagasaki,  et les descendants de son mari conservent un miroir qu’elle avait apporté d’Annam (1).

(Trong số chủ tàu buôn Nhật Bản giao thương với Đông Dươngvào thế kỷ 17, đặc biệt ghi nhận hai người trong số họ đă buôn bán với An Nam: Araki Sotaro và Shichirôbei Eikechi.

Vào năm 1620, Sotaro kết hôn với một tiểu thư thuộc hoàng gia….

BAVH không hề nhắc đến cái tên Ngọc Hoa ,  cũng không khẳng định tiểu thư đó là con gái của Chúa Nguyễn,  mà chỉ nói chung chung :thuộc hoàng gia….

Trở lại thông tin của tác giả Mai Thanh Hải “Bà Ngọc Hoa không để lại tư liệu,  hồi ức nào”,  nếu ta hiểu ư ông muốn nói là “bà vợ VN của Sotaro không để lại tư liệu,  hồi ức nào’’ th́ e không đúng. Bởi v́ qua những tài liệu đă phổ biến,  ta đă nghe nói đôi điều về bà:

      -    Bà là con của chúa Săi, (hoặc là người trong hoàng gia) năm 1619 được gả cho một  thương nhân Nhật Bản tên là Araki Sotaro.

  • Bà có tên Nhật là Wakaku,  tên thân mật là Anio.
  • Bà theo chồng về Nhật năm 1620, định cư ở Nagasaki.
  • Bà mất năm 1645,  sống lâu hơn chồng 10(hay 9?)năm và - thật hi hữu – bà chết cùng ngày cùng tháng với chồng.
  • Bia mộ chung của hai ông bà được chôn ở chùa Đại Âm Tự(Daionji),  Nagasaki.

          -    Hai người có một con gái tên là Yasu (Gia Tu).

 

  • Viện Bảo tàng Nghệ thuật Nagasaki c̣n lưu trữ chiếc gương soi của bà.
  • Hằng năm từ ngày 7 đến ngày 9 tháng 10,  trong lễ hội Okunchi ở Nagasaki có một màn đám rước do hai em bé đóng vai Sotaro và Wakaku đứng trên mũi một chiếc thuyền buôn. (Okunchi là một lễ lớn,  là niềm tự hào của Nagasaki). 

 Những điều nghe nói đó nay đă được tác giả Trương Văn Tân làm sáng tỏ thêm qua một bài kư sự viết sau lần trở lại thăm viếng Nhật Bản gần đây. Thiên kư sự (với h́nh ảnh minh họa) có tên là:”Một thoáng Phù tang

Trong đọan nói về “Nàng công nương họ Nguyễn” tác giả viết  như sau:”…Tôi đi xe điện t́m đến con đường lịch sử Teramachi-dori( đường Xóm  Chùa). Ở giữa con đường Xóm Chùa là Đại Âm Tự (Daionji). Ngôi chùa nầy có ít  nhiều liên hệ đến Việt Nam. Phía sau ngôi chùa là một nghĩa trang lâu đời dọc  theo triền núi,  có hàng ngàn,  hàng chục ngàn ngôi mộ chôn hài cốt của giai cấp  quí tộc và giai cấp vơ sĩ “samurai” vài trăm năm trước.

      …..Tôi đến thăm chùa với mục đích t́m ngôi mộ của một vị công nương Việt  Nam,  con của Chúa Săi Nguyễn Phúc Nguyên được gả về Nagasaki năm  1619,  kết hôn với Araki Sotaro(Hoang Mộc Tông Thái Lang),  một thương nhân  nổi tiếng đương thời và cũng là nhà hàng hải kiệt xuất thuộc ḍng dơi samurai …Trước cổng mộ thành phố Nagasaki có dựng một bảng tóm tắt tiểu sử của ông  Araki Sotaro và và người vợ,  một công nương Việt Nam với cái tên Nhật  Wakaku(Vương Gia Cửu)…..Tôi t́m hiểu thêm về mộ phần của Araki Sotaro qua  thông tin trên trang sao chụp từ sách tài liệu của nhà chùa. Được biết,  Araki  Sotaro sau khi thành hôn với công nương Wakaku đă tự đặt thêm một cái tên Việt  Nam là Nguyễn Thái Lang. Công nương Wakaku nổi tiếng và được người dân  Nagasaki gọi bằng cái tên thân mật là Anio-san……Công nương mất năm 1645,   như vậy bà sống ở Nhật 26 năm,  được ban pháp danh là Diệu Tâm,  một pháp  danh rất Việt Nam. Cũng theo trang thông tin nầy,  hơn hai trăm năm sau,  vào  thời Minh Trị,  mộ phần của Araki Sotaro và Anio-san đă được con cháu đời thứ  13 cải táng và mộ phần hiện tại chỉ có đời thứ 3,  thứ 12,  13 và 14(Araki Sotaro là  đời thứ 1)

            Đọc bảng tiểu sử và t́m hiểu phần tiếng Nhật trên đó tôi có nhận xét sau:

  • Phần tiếng Nhật: về lai lịch, bảng tiểu sử ghi:”Vương Gia Cửu,  một người con gái bà con bên ngọai của Quốc vương An Nam. Chính quyền Nagasaki đă dùng chữ musume =người con gái (thường)chứ không dùng chữ hime(chữ nầy dùng để chỉ con gái của tướng quân Nhật,  vợ tướng quân Nhật hoặc dùng để dịch chữ “Princess”).

        - Phần tiếng Anh: Ở đọan viết bằng tiếng Anh,  chữ relative được dùng để chỉ liên    hệ giữa công nương Wakaku và quốc vương An Nam ,  chứ không phải dùng chữ daughter (During a trip to An Nam (Viet Nam) in 1619 Araki Sotaro was  betrothed to Wakaku,  a relative of the King of An Nam). 

    Tôi bắt đầu tin rằng công nữ Wakaku chỉ là con nuôi của Chúa Săi. Măi đến khi tôi t́nh cờ t́m được một tài liệu của Hội Hữu Nghị Nagasaki – Việt Nam (Nagasaki-Việt Nam Frienship Association) th́ sự thật đă sáng tỏ: 

     

 

Bảng tiểu sử ông Araki Sotaro và vị công nương Việt Nam do thành phố Nagasaki dựng lên (h́nh của Trương Văn Tân) 
 
 

Trong bài Sotaro Araki and Princess Anio (của Hội Hữu Nghị Nagasaki-VietNam) có đọan sau: 
 

There was a man in Nagasaki,  Sotaro ARAKI,  who lived from the late 16th century to the early 17th century. At first he was a samurai in Kumamoto not far south of Nagasaki,  and moved to Nagasaki in 1588 and started living there on an  estate. Japanese were quite active in those days,  going down south and building  many Japanese towns in Southeast Asia.

  • Sotaro,  getting aboard a goshuin-sen (officially-licensed trading ship),  went to visit the Philippines,  Vietnam,  Thailand,  Cambodia and was said to have acquired a vast fortune from trade. In 1619 in what is now Hue,  he met and married Wakaku,  a woman of maternal bloodline of the Vietnamese King who adopted her as a daughter. Sotaro went home with his new bride,  and built an emporium (trading house) in Motoshikkui-machi in Nagasaki. He was surely the first Japanese to have an international marriage and came back to Japan with a King’s daughter,  albeit an adopted one. Princess Wakaku,  while living in Nagasaki,  was called Ani-o-san and was well-liked by the Nagasaki citizens…

    Xin tạm dịch đọan cần thiết:…”Năm 1619 tại nơi mà hiện nay gọi là Huế , ông gặp gỡ và kết hôn với một người con gái thuộc ḍng bên ngọai được Vua An Nam nhận làm con nuôi. Sotaro trở về nước với cô dâu mới,  và gầy dựng một trung tâm thương mại tại Motoshikkui-machi, ở Nagasaki. Có lẽ ông là người

          Nhật đầu tiên kết hôn với người nước ngoài và trở về Nhật với một công nữ  con Vua,  cho dù chỉ là con nuôi….” 

Đến đây có thể tạm kết luận như sau:

Chúa Săi có 4 người con gái được ghi vào sử sách  và tiểu sử cũng khá rơ ràng. Ngoài 4 công nữ đó, Chúa c̣n một người con nuôi gả cho một thương nhân Nhật Bản thuộc ḍng dơi vơ sĩ đạo,  giàu sang và có thế lực. Bà theo chồng qua sinh sống ở Nhật trong 26năm,   được người Nhật ở Nagasaki quí mến. Khi bà chết,  mộ bà được chôn cạnh mộ chồng ở bên trong một ngôi chùa tại Nagasaki,  sau nầy con cháu đời thứ 13 đă cải táng đi đâu không rơ.

      Riêng về câu “thuộc ḍng bên ngọai của vua An Nam” theo thông tin  từ tài liệu Nhật bản th́ nếu hiểu vua An Nam chỉ Chúa Săi th́ bên ngọai đây là chỉ họ Mạc. (Thương nhân các nước ghi ghé Đàng Trong,  họ xem chúa Nguyễn là vua An Nam,  hơn nữa “tại nơi mà nay gọi là Huế”giúp ta hiểu vua An Nam chính là Chúa Săi)

Chuyện của bà là một chuyện có thật và tên thật của bà là ǵ không c̣n cần thiết nữa. Đă có người gọi bà  là Công nữ Ngọc Hoa,  thôi th́ ta hăy cứ tạm gọi bà bằng tên đó cũng được. 
 

Chú thích:

(1)Tác giả bài viết thành thật cám ơn chị Quỳnh Chi đă giúp giải thích các từ tiếng Nhật trong bài nầy.

(2)BAVH:Bulletin des Amis du vieux Hué=Tập san của Hội Đô Thành Hiếu cổ.(cf Généalogie des Nguyen avant Gia Long,  năm 1920,  trang 324).

(3)Hiếu Văn hoàng hậu,   tức là bà MạcThị Giai,  con gái của Mạc Kính Điển, bà gọi MạcCảnh Huống là chú ruột.Con gái bà là Ngọc Liên lại lấy Nguyễn Phúc   Vinh (tức Mạc Kính Vinh,  con của Mạc Cảnh Huống) Vậy Ngọc Liên vừa gọi   Mạc Cảnh Huống là ông chú vừa gọi là cha chồng.

Chưa hết! Bà MạcThị Giai là chắt nội,  cháu nội,  cháu gọi bằng bác,  là chị,  là em của tất cả vua nhà Mạc trị v́ từ 1527 đến 1625

4)Hai  phó tướng nầy được cải  họ,  cho mang quốc tính.

(5)Cụ Đào Trinh Nhất sinh năm 1899,  con cụ Đào Nguyên Phổ, rể cụ Lương Ngọc Quyến. Cụ Đào Trinh Nhất là học giả,  và là nhà báo lỗi lạc. Cụ là tác giả cuốn “Nước Nhựt Bổn-30 năm duy tân”. 

  ©  http://vietsciences.free.frr  và http://vietsciences.org    Thân Trọng Thủy

 

 

Sưu Tầm Tài Liệu và Web Design

  Hà Phương Hoài

Hỗ Trợ Kỹ Thuật

Hoàng Vân, Julia Nguyễn

Web Database

Nguyễn Hoàng Dũng
Xin vui ḷng liên lạc với  haphuonghoai@gmail.com về tất cả những ǵ liên quan đến trang web nầy
Copyright © 2003 Trang Ca Dao và Tục Ngữ
Last modified: 10/19/17