|   | 
		
					
						
							
							
								
									
									
										
											
												| 
		 
		Lễ hội dân gian của đồng bào các dân tộc
		thiểu số ở Kon Tum 
		
  
		
			
				
				
				  | 
			 
			
				| 
				Tŕnh diễn lễ hội của đồng bào dân tộc BahNar | 
			 
		 
		
			
			
			
			Lễ hội của các tộc người ở Kon Tum có dáng vẻ riêng mang tính khu 
			vực. Lễ hội cộng đồng được sản sinh trong điều kiện, hoàn cảnh sống, 
			lao động sản xuất gắn liền với núi rừng mênh mông vô tận; chính từ 
			đó, nó chứa đựng một sắc thái văn hóa riêng – văn hóa lấy con người 
			làm chủ, lấy đất trời làm khuôn mẫu, văn hóa ấy là sự hài ḥa của 
			nắng mưa, của núi rừng và nương rẫy. 
			
			
			Lễ hội dân gian của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Kon Tum đều là 
			những lễ hội mang tính qui mô nhỏ, được thể hiện trong phạm vi một 
			gia đ́nh, nhóm gia đ́nh, cao nhất là một cộng đồng làng. 
			
			
			Hệ thống lễ hội  của các dân tộc ở Kon Tum chia làm ba đường dây 
			chính bao gồm  : Thứ nhất là hệ thống lễ hội xung quanh ṿng đời 
			người với quan niệm con người từ khi sinh ra đến khi xuống mồ phải 
			trải qua một quá tŕnh của mối quan hệ ứng xử, mối quan hệ cá nhân 
			với cá nhân; cá nhân với cộng đồng; cá nhân, cộng đồng với đấng siêu 
			nhiên (Jàng). Trong khi điều kiện sinh tồn của con người c̣n muôn 
			vàn khó khăn, phải đối mặt với đói nghèo, bệnh tật, thú dữ, chết 
			chóc… Do đó ṿng đời người cũng gắn liền với cả một hệ thống lễ hội 
			tương ứng trong mỗi thời kỳ và t́nh huống cụ thể. 
			
			
			 Một số lễ hội điển h́nh về chu kỳ ṿng đời người của đồng bào các 
			dân tộc thiểu số Kon Tum được thể hiện như Lễ cưới: xem xét từ lễ 
			thức hôn nhân – công việc hệ trọng của mỗi cá nhân, yếu tố cơ bản, 
			tiền đề sản sinh ra con người. Hôn nhân  được gia đ́nh và cộng đồng 
			dành cho một sự quan tâm đặc biệt, từ nghi thức, nghi lễ, các điều 
			kiện vật chất và tinh thần phong phú, sắc thái t́nh cảm đặc biệt, 
			mối quan hệ ứng xử đa chiều… trong không gian văn  hóa cộng đồng. 
			
			
			
			Lễ thổi tai: 
			th́ lại bao hàm nhiều ư nghĩa bởi kết quả của hôn nhân là những đứa 
			con của gia đ́nh – thành viên mới của cộng đồng. Đi kèm với nó là 
			những lễ thức tương ứng. Từ lễ cầu đẻ thuận, lễ đặt tên, đặc biệt là 
			lễ thổi tai; chưa làm lễ thổi tai th́ chưa được coi là thành viên 
			chính thức của cộng đồng. Khi đứa trẻ được khoảng 3-4 tuổi, gia đ́nh 
			và cộng đồng tổ chức lễ thổi tai. Tùy theo điều kiện kinh tế mà gia 
			đ́nh tổ chức ở quy mô to, nhỏ khác nhau, điều kiện đó không quan 
			trọng. Điều cốt yếu và có ư nghĩa nhân văn nhất là trong cuộc lễ, 
			già làng, cha mẹ và mọi người nói vào tai (thổi) đứa trẻ luồng sinh 
			khí – những điều tốt đẹp nhất, mang ư nghĩa của sự định hướng, chỉ 
			bảo, dặn ḍ, cầu mong đứa trẻ lớn lên trở thành người con ngoan của 
			gia đ́nh và xă hội. Và cũng từ đây, đứa trẻ được công nhận là một 
			thành viên chính thức của cộng đồng. 
			
			
			
			Lễ cúng đau ốm: Trong 
			hoàn cảnh sống hiện tại của người dân ở Tây Nguyên nói chung và ở 
			Kon Tum  nói riêng c̣n rất nhiều khó khăn về điều kiện vật chất, 
			sinh hoạt, môi trường, khí hậu khắc nghiệt…; hơn nữa, kiến thức về y 
			học rất hạn chế, người ta không biết được nguyên nhân hoặc loại bệnh 
			mắc phải. Họ cho rằng người đau ốm là do ma rừng, ma suối bắt hồn; 
			do đó, chỉ có cách làm lễ cúng cầu mong được trợ giúp. Khi đó, thầy 
			cúng được mời tới và tiến hành nghi lễ. Lễ vật dùng cho tất cả nghi 
			lễ này là rượu và gà. Qua nghi lễ, ư nguyện là cầu mong Jàng trả lại 
			hồn cho người ốm để chóng khỏi bệnh, nếu cúng không khỏi th́ người 
			ta cúng tiếp và dùng lễ vật lớn hơn như heo, ḅ, trâu… 
			
			
			
			Lễ tang: Tín 
			ngưỡng nguyên thủy của một số dân tộc thiểu số ở Kon Tum cho rằng 
			con người chết không phải là hết, chết chỉ là sự chuyển chỗ về với 
			ông bà và tiếp tục tái sinh ở kiếp khác (luân hồi). Do vậy, lễ tang 
			chỉ là một cuộc tiễn đưa đầy lưu luyến giữa người đi kẻ ở. Khi gia 
			đ́nh có người chết, người nhà nổi chiêng, trống báo hiệu cho toàn 
			thể cộng đồng biết để đến cùng gia đ́nh lo làm ma. Người chết được 
			thay áo, váy, khố mới, được đưa ra khỏi nhà và đặt trong nhà tang. 
			Ngôi nhà vừa được cả cộng đồng cùng làm cho ma bằng tranh, tre, nứa 
			gọi là nhà mồ. Người chết được đặt vào quan tài làm bằng một thân gỗ 
			to, khoét rỗng và đậy nắp rồi buộc chặt lại, sau đó dùng đất sét 
			trét kín những khe hở. Lúc này, mọi người mang đến rượu, heo, gà 
			cùng nhà chủ là bữa ăn cộng đồng chia tay với người chết. Toàn thể 
			cộng đồng ăn uống, nhảy múa, đánh cồng chiêng liên tục cả ngày xung 
			quanh nhà ma. Đến ngày thứ 3 (có khi 4-5 ngày), người ta mới đem đi 
			chôn tại nghĩa địa của làng. Người chết được chia của bằng người 
			sống v́ họ cho rằng đến nơi ở mới cần những đồ dùng, phương tiện để 
			tiếp tục sinh hoạt và lao động. Tài sản được chia gồm : Chiêng, ché, 
			gùi, ŕu… nhưng tất cả các thứ này đều được làm vỡ hay bẻ găy, bởi 
			theo quan niệm của họ, thế giới ma là thế giới lộn ngược với thế 
			giới của người sống – xấu là tốt, vỡ là lành, ngày là đêm… 
			
			
			Theo BĐT KomTum  
												   | 
											 
											
												| 
												
												LỄ HỘI 
												KON TUM | 
											 
											
												| 
												
												
												LỄ HỘI CÚNG ĐẤT LÀNG CỦA NGƯỜI 
												BA NA - KON TUM | 
											 
											
												
												
													
													 Lễ 
													hội Cúng Đất làng của người 
													Ba Na ở Kon Tum: Con người 
													từ khi sinh ra đến khi xuống 
													mồ phải trải qua nhiều quá 
													tŕnh của mối quan hệ ứng xử; 
													mối quan hệ Người - Người (cá 
													nhân với cá nhân), mối quan 
													hệ cá nhân với cộng đồng; 
													mối quan hệ cá nhân, cộng 
													đồng với đấng siêu nhiên - 
													Giàng. Trong khi điều kiện 
													sinh tồn của các dận tộc c̣n 
													gặp rất nhiều khó khăn phải 
													chống chọi với thiên nhiên, 
													thú dữ, bệnh tật, đói nghèo, 
													chết chóc... mà tŕnh độ 
													nhận thức khoa học của con 
													người hạn chế. Do đó, ṿng 
													đời người cũng gắn liền với 
													hệ thống Lễ - Hội tương ứng 
													trong mỗi thời kỳ, t́nh 
													huống cụ thể. Có Lễ Bỏ Mả (Pơ 
													Thi), Lễ Ăn Trâu, Lễ hội 
													mừng Nhà rông mới, Lễ cúng 
													Đất làng...   
												
													Lễ Cúng 
													Đất Làng là Lễ hội của người 
													Ba Na sống ở Kon Tum và Gia 
													Lai. Dân làng Ba Na làm lễ 
													cúng đất làng vào cuối tháng 
													2 đầu tháng 3 âm lịch khi 
													chuẩn bị vào vụ sản xuất 
													hoặc khi dọn đến vùng đất 
													mới. Trước hôm dựng làng 
													đồng bào Ba Na làm lễ kéo 
													dài 2 ngày. Họ khấn các thần 
													linh phù hộ cho công việc 
													làm ăn thuận lợi, và thông 
													báo cho thần linh biết công 
													việc làm ăn trong năm mới. 
													(internet) 
													Nguồn: saigontoserco  
												 | 
											 
											
												
												 
												 | 
											 
											
												| 
												
												LỄ CÚNG ĐAU ỐM - KON TUM | 
											 
											
												
												
													
													 Lễ 
													cúng đau ốm: Trong hoàn cảnh 
													sống hiện 
													tại của người dân ở 
													Tây Nguyên nói chung và ở 
													Kon Tum nói riêng c̣n rất 
													nhiều khó khăn về điều kiện 
													vật chất, sinh hoạt, môi 
													trường, khí hậu khắc nghiệt…; 
													hơn nữa, kiến thức về y học 
													rất hạn chế, người ta không 
													biết được nguyên nhân hoặc 
													loại bệnh mắc phải. Họ cho 
													rằng người đau ốm là do ma 
													rừng, ma suối bắt hồn; do đó, 
													chỉ có cách làm lễ cúng cầu 
													mong được trợ giúp. Khi đó, 
													thầy cúng được mời tới và 
													tiến hành nghi lễ. Lễ vật 
													dùng cho tất cả nghi lễ này 
													là rượu và gà. Qua nghi lễ, 
													ư nguyện là cầu mong Jàng 
													trả lại hồn cho người ốm để 
													chóng khỏi bệnh, nếu cúng 
													không khỏi th́ người ta cúng 
													tiếp và dùng lễ vật lớn hơn 
													như heo, ḅ, trâu…(internet)
												  
												
												
												 | 
											 
											
												| 
												  | 
											 
											
												| LỄ 
												THỔI TAI | 
											 
											
												
												
													
													 Lễ 
													thổi tai: th́ lại bao hàm 
													nhiều ư nghĩa bởi kết quả 
													của hôn nhân là những đứa 
													con của gia đ́nh - thành 
													viên mới của cộng đồng. Đi 
													kèm với nó là những lễ thức 
													tương ứng. Từ lễ cầu đẻ 
													thuận, lễ đặt tên, đặc biệt 
													là lễ thổi tai; chưa làm lễ 
													thổi tai th́ chưa được coi 
													là thành viên chính thức của 
													cộng đồng. Khi đứa trẻ được 
													khoảng 3-4 tuổi, gia đ́nh và 
													cộng đồng tổ chức lễ thổi 
													tai. Tùy theo điều kiện kinh 
													tế mà gia đ́nh tổ chức ở quy 
													mô to, nhỏ khác nhau, điều 
													kiện đó không quan trọng. 
													Điều cốt yếu và có ư nghĩa 
													nhân văn nhất là trong cuộc 
													lễ, già làng, cha mẹ và mọi 
													người nói vào tai (thổi) đứa 
													trẻ luồng sinh khí - những 
													điều tốt đẹp nhất, mang ư 
													nghĩa của sự định hướng, chỉ 
													bảo, dặn ḍ, cầu mong đứa 
													trẻ lớn lên trở thành người 
													con ngoan của gia đ́nh và xă 
													hội. Và cũng từ đây, đứa trẻ 
													được công nhận là một thành 
													viên chính thức của cộng 
													đồng. (internet)  
													Nguồn: saigontoserco  
												
													
														
														
														Lễ 
														đặt tên - Thổi tai 
														của người Êđê (Đắk Lắk)  
													
													
													“Lễ đặt tên - thổi tai là lễ 
													thức phải có trong nghi lễ 
													ṿng đời của người dân tộc 
													Êđê. Lễ được tổ chức đơn 
													giản nhưng quan trọng trong 
													phạm vi gia đ́nh, ḍng tộc. 
													ở buôn chúng tôi lễ đặt tên 
													- thổi tai và lễ cúng cầu 
													sức khỏe là những nghi lễ 
													truyền thống c̣n được ǵn 
													giữ trong cộng đồng Êđê". 
													
													  
													
													
													Các lễ vật gồm: Một chén 
													rượu, một con gà trống (con 
													trai cúng gà trống, con gái 
													cúng gà mái), một quả cà 
													đắng, một củ nén, một lá ổi 
													rừng (nếu không có lá ổi th́ 
													dùng lá bằng lăng), một chén 
													bằng đồng (đựng nước sương 
													hứng từ trước). Con anh chị 
													là cháu trai nên có thêm một 
													cái dùi, một cái đục, một 
													con dao gọt. 
													
													
													  
													
													
													Người đỡ là bà HDiết Mlô, 68 
													tuổi, là người làm lễ đặt 
													tên - thổi tai cho cháu bé (theo 
													phong tục của người ê đê, lễ 
													này không đánh chiêng). Lễ 
													đặt tên được làm trước. Bà 
													đỡ đặt các lễ vật trong cái 
													thúng bên cạnh cháu bé và 
													cầu nguyện: "Nay ta đặt tên 
													cho cháu, nếu cháu ưng tên 
													ta đặt th́ cháu hết khóc và 
													ngủ thật ngon. Nếu không 
													thích tên này, cháu hăy khóc 
													thật to". Sau đó, bà đọc tên 
													từng người trong ḍng tộc đă 
													quá cố. Khi bà đọc đến tên Y 
													Kương, cháu ngừng khóc và 
													tên đó đă được dùng đặt tên 
													cho cháu bé. 
													
													
													  
													
													
													Sau khi đọc tên xong, bà 
													HDiết Mlô lấy một chút gan 
													gà cho cháu bé ăn, lấy lá ổi 
													nhúng nước sương trong chén 
													đồng bôi lên miệng cháu bé. 
													Bà cầu nguyện: "Này cháu, ta 
													cho cháu ăn gan này để sau 
													này cháu gan dạ, uống nước 
													để khi gặp sương gió dăi dầu 
													không quản vất vả, mệt nhọc 
													cháu nhé! ". Rồi bà lấy nước 
													sương bôi lên tay chân cháu 
													bé và nói: "Này cháu, ta bôi 
													nước sương lên tay chân cháu, 
													mong cháu siêng năng, chăm 
													chỉ, bất kể ngày đêm, mưa 
													nắng cũng không sợ". Tiếp 
													đến là lễ thổi tai: Bà HDiết 
													MLô cầm một củ gừng, một củ 
													nén (có nơi dùng ống nứa), 
													thổi vào hai lỗ tai của cháu 
													bé và cầu nguyện: "Này ta 
													thổi gừng này, nén này vào 
													hai lỗ tai cháu, để tai cháu 
													được thính, mắt cháu được 
													sáng như sao Mai và phải 
													ngoan ngoăn vâng lời ama, 
													amĩ". Bà cầm cái dùi, cái 
													đục, con dao lên cầu nguyện: 
													"Này ta cầu mong cho cháu 
													sau này lớn lên có đôi bàn 
													tay khéo léo biết rèn, biết 
													đan gùi, rổ, rá để dùng". 
													
													
													  
													
													
													Cuối cùng bà lấy một sợi chỉ 
													đen cột vào tay cháu bé để 
													chứng tỏ cháu bé đă được làm 
													lễ đặt tên - thổi tai và 
													thật sự có tên từ bây giờ. 
													
													
													  
													
													Hiện nay ở buôn Ko Tam nói 
													riêng và xă Êu Tu nói chung, 
													cùng với việc duy tŕ lễ đặt 
													tên - thổi tai, lễ cúng cầu 
													sức khỏe, một số lễ hội 
													truyền thống của đồng bào 
													dân tộc Êđê đă và đang từng 
													bước được phục hồi như lễ 
													cúng bến nước, lễ kết nghĩa 
													anh em…
														  
													(Theo  Đắk 
													Lắk)  
												 | 
											 
											
												
												 
												 | 
											 
											
												| 
												
												LỄ HỘI MỪNG NHÀ RÔNG MỚI - KON 
												TUM | 
											 
											
												
												
												
													Lễ hội 
													mừng nhà rông mới của dân 
													tộc Gia Rai, Kon Tum: Trong 
													nắng gió cao nguyên lồng 
													lộng, đồng bào dân tộc Gia 
													Rai ở Ya Chim, tỉnh Kon Tum 
													náo nức tổ chức lễ hội mừng 
													nhà rông mới.   
												
													Từ mấy 
													ngày trước, các già làng đă 
													tập trung bàn bạc công việc 
													chuẩn bị cho lễ hội. Nghi 
													thức đầu tiên là chọn vị trí 
													trồng cây nêu. Họ chọn một 
													ghè rượu nhỏ và cắt tiết một 
													con gà trống cúng báo với 
													Giàng, xin phép mở hội. Bát 
													tiết gà ḥa rượu cúng là vật 
													thiêng, nên phụ nữ, con trẻ 
													không được đụng vào. Các già 
													làng đem bát tiết ra vị trí 
													dựng nêu. Làng dựng hai cây 
													nêu, một để buộc trâu c̣n 
													một để buộc dê, cả hai đều 
													là con đực mầu đen. Mỗi cột 
													nêu c̣n trồng một cây Pơ 
													lang (cây hoa gạo) tượng 
													trưng cho sự trường tồn của 
													cộng đồng.   
												
													Già làng 
													A Zui, chủ lễ, cầm bát tiết 
													gà đưa quanh cây nêu lớn năm 
													ṿng: ba ṿng từ phải qua 
													trái, hai ṿng từ trái qua 
													phải. Theo quan niệm của họ, 
													ngược chiều kim đồng hồ là 
													chiều lặn của mặt trời, 
													chiều đến với ông bà tổ tiên, 
													c̣n xuôi chiều kim đồng hồ 
													là chiều vận động bất tận 
													của mặt trời.   
												
													Trong khi 
													hành lễ, họ kiêng tránh để 
													bát tiết gà bị đổ, do họ sợ 
													rằng dân làng sẽ gặp những 
													điều không hay. Cây nêu là 
													một công tŕnh nghệ thuật 
													tổng hợp, chỉ dùng tre, gỗ 
													kết hợp điêu khắc và hội họa, 
													trang trí mầu đen, đỏ, trắng 
													được lấy từ than củi, đất, 
													đôi khi từ máu các con vật 
													hiến sinh. Trên thân cây nêu 
													có các h́nh trang trí như 
													h́nh mặt trời, tay thần, cây 
													rau dớn, hoa văn kỷ hà. Dựng 
													xong cây nêu, trai tráng 
													dưới sự điều khiển của già 
													làng buộc trâu, dê vào tḥng 
													lọng. Trâu và dê là vật cúng 
													thần nên tḥng lọng cũng 
													được làm rất công phu. Họ 
													giết một con heo nhỏ để báo 
													với Giàng việc này. Sau đó 
													các cô gái làng tập trung 
													chế biến rau rừng thành 
													nhiều món ăn độc đáo. Cánh 
													đàn ông th́ chuẩn bị một ghè 
													rượu thiêng.  
													Lúc này tiếng chiêng cồng 
													bắt đầu nổi lên trầm hùng 
													cùng những ṿng múa xoang 
													của các cô gái. Bài cồng 
													chiêng thứ nhất mang ư nghĩa 
													mừng nhà rông mới và mời các 
													thần linh về chứng kiến lễ 
													ăn trâu của dân làng. Bài 
													thứ hai mời ông bà tổ tiên, 
													c̣n bài thứ ba mời bà con xa 
													gần về dự hội.  
													 
													Sau đó họ tiến hành một thủ 
													tục tâm linh gọi là prế 
													prang. Già làng dùng một sợi 
													dây dài, buộc một đầu vào 
													gốc nêu, dây được kéo dài ra. 
													Sau hiệu lệnh của ông, tất 
													cả già trẻ trai gái đều cầm 
													tay vào sợi dây. Vài phút 
													sau đầu dây được chuyển từ 
													cột nêu buộc trâu sang cột 
													buộc dê.   
												
													Các già 
													làng giải thích rằng, dân 
													làng quá đông, không đủ chỗ 
													cho tất cả mọi người cùng 
													lúc sờ vào cột nêu nên phải 
													nối dây dài ra, v́ đó là "sợi 
													dây thông linh" để dân làng 
													tiễn vật hiến sinh và báo 
													với Giàng họ đă góp công sức 
													tiền của vào việc tổ chức lễ 
													hội và cầu mong Giàng ban 
													phúc. Già làng   
												
													A Zui 
													đứng bên cây nêu buộc trâu, 
													cao giọng khấn: "Thưa Giàng, 
													dân làng đă làm được nhà 
													rông mới đẹp rồi đấy. Hôm 
													nay, làng mở hội ăn trâu 
													mừng nhà rông mới, mời Giàng 
													về chung vui, ban cho con 
													người sức khỏe, cho con trâu, 
													con ḅ, con heo mau lớn, 
													thóc lúa đầy kho, ruộng rẫy 
													đầy mỳ bắp, mọi hận thù tan 
													biến !".   
												
													Mỗi người 
													được chia một miếng gan heo 
													để bôi lên cổ để trị bệnh và 
													tránh rủi ro. Làng mổ thêm 
													một con heo, các gia đ́nh 
													cùng góp thêm rượu thịt, 
													cùng ăn uống vui vẻ. Đêm đầu 
													của lễ hội, hầu như cả làng 
													không ngủ, tập trung quanh 
													nhà rông tâm t́nh và ăn uống.
												  
												
													10 giờ 
													sáng hôm sau đội cồng chiêng 
													đánh một ṿng quanh nhà rông 
													rồi đến thăm từng nhà. Các 
													gia đ́nh biếu lại họ gà, 
													rượu, bầu bí... Sau đó những 
													người đàn ông đại diện cho 
													các gia đ́nh mang theo mỗi 
													người một nắm gạo. Số gạo 
													góp này được coi là gạo 
													thiêng, được già làng rắc 
													lên lưng trâu với ư nghĩa 
													tiễn đưa vật hiến sinh về 
													với Giàng. Trong tiếng 
													chiêng rộn ră, mấy thanh 
													niên khỏe mạnh, tay cầm giáo, 
													tay cầm khiên bước ra. Họ 
													múa điệu múa chiến trận thật 
													khỏe khoắn quanh cột buộc 
													trâu trong tiếng ḥ reo đầy 
													phấn khích của dân làng. Đây 
													cũng là lúc nghi lễ đâm trâu. 
													Sau đó dân làng cắt đuôi 
													trâu treo lên cây nêu. Thịt 
													trâu được thui và chia đều 
													cho mọi gia đ́nh. Con dê 
													cũng được hiến tế ngay sau 
													đó.   
												
													Cúng xong 
													ở nhà rông, một lần nữa sợi 
													dây thông linh lại được 
													giăng ra để dân làng báo với 
													Giàng rằng mọi việc đă hoàn 
													tất. Sang ngày thứ ba của lễ 
													hội, đầu trâu được mang lên 
													nhà rông. Một thanh niên cẩn 
													thận lột da và thịt khỏi đầu 
													trâu, riêng lưỡi và óc con 
													vật được băm nhuyễn, trộn 
													đều rồi gói trong lá rừng 
													đem nướng để mang lên nhà 
													rông làm lễ cúng Giàng, xin 
													phép từ nay nhà rông sẽ được 
													đưa vào sử dụng.  
													Lễ hội kết thúc khi xương 
													đầu trâu được gác lên một 
													góc cao trong nhà rông. Sau 
													đó, các già làng ngồi lại 
													với nhau rút kinh nghiệm về 
													việc tổ chức lễ hội, kiểm 
													xem có ai ở xa hay ốm đau 
													không về được th́ bàn cách 
													giúp đỡ. Chính v́ vậy, sau 
													lễ ăn trâu mừng nhà rông mới, 
													sức mạnh đoàn kết cộng đồng 
													của dân tộc Gia Rai như được 
													củng cố và có thêm một sức 
													sống mới. Lễ hội mừng nhà 
													rông mới là một trong nhiều 
													giá trị văn hóa truyền thống 
													độc đáo của dân tộc Gia Rai, 
													được bảo tồn qua nhiều thăng 
													trầm của lịch sử, và phổ 
													biến trong đời sống người 
													dân Tây Nguyên hôm nay. 
													(internet)  
													Nguồn: saigontoserco  
												 | 
											 
										 
										
										
											
												| 
												
												LỄ HỘI CÚNG ĐẤT LÀNG NGƯỜI BA NA 
												- GIA LAI - KON TUM | 
											 
											
												
												
													
													 Con 
													người từ khi sinh ra đến khi 
													xuống mồ phải trải qua nhiều 
													quá tŕnh của mối quan hệ 
													ứng xử; mối quan hệ Người - 
													Người (cá nhân với cá nhân), 
													mối quan hệ cá nhân với cộng 
													đồng; mối quan hệ cá nhân, 
													cộng đồng với đấng siêu 
													nhiên -   
												
													Giàng. 
													Trong khi điều kiện sinh tồn 
													của các dận tộc c̣n gặp rất 
													nhiều khó khăn phải chống 
													chọi với thiên nhiên, thú dữ, 
													bệnh tật, đói nghèo, chết 
													chóc... mà tŕnh độ nhận 
													thức khoa học của con người 
													hạn chế. Do đó, ṿng đời 
													người cũng gắn liền với hệ 
													thống Lễ - Hội tương ứng 
													trong mỗi thời kỳ, t́nh 
													huống cụ thể. Có Lễ Bỏ Mả (Pơ 
													Thi), Lễ Ăn Trâu, Lễ hội 
													mừng Nhà rông mới, Lễ cúng 
													Đất làng...   
												
													Lễ Cúng 
													Đất Làng là Lễ hội của người 
													Ba Na sống ở Kon Tum và Gia 
													Lai. Dân làng Ba Na làm lễ 
													cúng đất làng vào cuối tháng 
													2 đầu tháng 3 âm lịch khi 
													chuẩn bị vào vụ sản xuất 
													hoặc khi dọn đến vùng đất 
													mới. Trước hôm dựng làng 
													đồng bào Ba Na làm lễ kéo 
													dài 2 ngày. Họ khấn các thần 
													linh phù hộ cho công việc 
													làm ăn thuận lợi, và thông 
													báo cho thần linh biết công 
													việc làm ăn trong năm mới.  
												 | 
											 
										 
									 
									 | 
								 
							 
							 | 
						 
					 
					
						
							|   
							LỄ HỘI ĐẮK LẮK  | 
						 
						
							
							
								
									
										| 
										LỄ MỪNG TUỔI LỚN KHÔN - ĐẮK LẮK | 
									 
									
										
										
											
											 Trong 
											nếp sống cổ truyền của người Êđê, có 
											những lễ hội liên quan tới đời sống 
											chung của cộng đồng ,cũng có những 
											lễ hội của gia đ́nh ,hoặc cho một 
											thành viên… Trong số đó th́ lễ mừng 
											tuổi lớn khôn (hay Mpuh) được coi là 
											rất đặc sắc. Có thể đây là vang ḅng 
											của lễ trưởng thành dành cho thanh 
											niên trong bộ tộc xưa.   
										
										
											
												
													 - Lễ được tiến hành khi 
													chàng trai Êđê đă biết dùng 
													ŕu đẵn gỗ ,ngă cây dùng rựa 
													phát rẫy trồng lúa ,lại biết 
													cầm khiên múa kiếm ,giương 
													nỏ bắn gục con thú hoang dại 
													của rừng về phá họai nương 
													rẫy ,và cao hơn nữ là biết 
													phóng lao đâm chết cả hổ ,heo 
													rừng… 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Xưa,luật tục Êđê định 
													rằng ,hễ nghe Mtao(tù trưởng 
													)kêu gọi ,lập tức tất cả 
													trai tráng đều lên đường 
													đánh giặc ,đuổi cướp ,giữ 
													plây giữ bến nước của ông bà 
													,cha mẹ.Người già kể rằng ,vào 
													thời anh hùng Đam San làm tù 
													trưởng ,buôn của chàng là 
													buôn lớn nhất trong vùng ,trâu 
													ḅ đếm không xuể .Nhà tù 
													trưởng Đam San có nhiều ché 
													túc,ché tang với những dàn 
													chiêng mỗi khi lên tiếng th́ 
													âm thanh bay khắp bầu trời .Các 
													thần Trời,thần Núi ,thần 
													Sông đều lắng nghe và hết 
													ḷng giúp sức cho người anh 
													hùng thu phục núi rừng về 
													một mối ,cho người Êđê yên 
													ổn làm ăn trên buôn rẫy vủa 
													ḿnh. 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Muốn làm trán đinh của 
													Đam San th́ phải bắt được 
													con heo rừng ,ḅ rừng về mổ 
													thịt đăi cả buôn như để 
													tŕnh báo tài năng của ḿnh 
													trước cộng đồng .Ché rượu 
													cần thơm nhất sẽ dược mở ra 
													mời người chiến thắng .Từ 
													buổi ấy ,chàng trai được già 
													làng công nhận là “chàng 
													trai Êđê”.Chàng được trao 
													khiên ,kiếm,được làm lễ cúng 
													trời để đi laập chiến công 
													khắp nuí xa rừng gần .Chàng 
													trai Êđê từ buồi lớn khôn 
													cóp trách nhiệm góp sức ḿnh 
													làm cho buôn rẫy giàu mạnh 
													lên măi .Người già Êđê thời 
													nào cũng nhắc nhở con cháu 
													hăy nhớ lấy cội nguồn của bộ 
													tộc ḿnh . 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Từ tinh mơ ,chàng trai 
													đă thức dậy ,mặc quần áo cổ 
													truyền mới nhất ,đóng chiếc 
													khố đẹp nhất ,quấn chiếc 
													khăn mềm mại nhất ,chân đi 
													đôi dép da trâu mà ông bà 
													xưa thường dùng để đi rừng 
													,vai đeo bầu nước . 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Những tia nắng mặt trời 
													buổi sáng chiếu xuyên qua 
													ṿm lá vào thẳng cửa sổ phía 
													đông nhà dài .Lúc này các 
													bếp trong buôn cũng đă đỏ 
													lửa .Ngọn lửa của người cùng 
													ngọn lửa của trời nuôi sống 
													,sưởi ấm con người ,đuổi ma 
													quỷ và xua tan mọi điều xấu 
													gở ,rủi ro ra khỏi đời sống 
													buôn rẫy .Tay phai cầm kiếm 
													,tay trái cầm khiên,chàng 
													trai Êđê đi ra bến nứớc tắm 
													để tẩy rửa mọi tội lỗi của 
													quá khứ .Bến nước sáng ngày 
													được dành riêng cho ngừơi Ê 
													đê sắp bước vào làm lễ Mpuh 
													.Một hành động tượng trưng 
													:chàng trai tới nơi máng 
													nước ,tháo khăn rồi gội đầu 
													,rửa mặt trước sự chứng giám 
													của trời ,đất và thần bến 
													nước ,cùng sự hiện diện của 
													bà con trong buôn .Chàng 
													hứng đầy một bầu nước tinh 
													khôi chảy ra từ ḷng đất 
													,đem về để cúng thần cầu sức 
													khỏe cho mọi người .Đất và 
													nước ,lửa và ánh sáng ,lúa 
													ngô trên rẫy ,đóa là nguồn 
													sống bất tận trong buôn …
													
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Heo đă mổ xong ,đầu được 
													giữ để làm lễ cúng ,một thăn 
													thịt dài lóc từ gáy tới đuôi 
													cuốn một ṿng vào cột 
													Piê,nơi buộc ché rưỡu để 
													cúng thần .Người điều hành 
													lễ cắm hai cần vào ché rượu 
													quay về hướng đông :một cần 
													dành cho thần ,một cần dành 
													cho đương sự . 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Chàng trai bước tới gần 
													cầu thang ,ở đây có hai cây 
													chuối đă trồng sẵn .Chàng 
													vung kiếm chém một nhát đứt 
													cây bên phải ,nhát thứ hai 
													đứt cây bên trái .sau đó 
													chàng từ từ bước lên cầu 
													thang .Bà mẹ Êđê mặc Yêng 
													(váy)áo mới trang nghiêm và 
													hiền từ đứng sẵn ở đầu sàn 
													,bên cầu thang đợpi đứa con 
													về .Bà cất giọng hỏi : 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - -Chào con trai của mẹ 
													,con từ đâu đến ?Có phải con 
													đi đánh giặc phía đông ,múa 
													khiêng phía tây ,thắng trận 
													trở về ? 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Chàng trai lễ độ đáp :
													
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - -Chào mẹ ,con chào người 
													mẹ của đất rừng Êđê .Đúng 
													như mẹ nói ,con đă múa 
													khiêng từ phía tây ,múa kiếm 
													từ phía đông …giờ đây con 
													đem vinh quang về cho mẹ .
													
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Tất cả dân chúng trong 
													buôn đều nghe rơ cuộc đối 
													thoại giữa người mẹ và ngừơi 
													con trai .Bà mẹ đứng lui ra 
													một bên .Chàng trai bước vào 
													nhà ,dựa kiếm vào vách phía 
													đông ,rồi ra ngồi đối diện 
													với thầy cúng .Bảy ché rượu 
													cần được buộc vào bảy chiếc 
													cột thành một hàng dọc giữ 
													ngôi nhà .Thầy cúng ngồi 
													trước ché rượu đầu tiên ,mặt 
													hướng về phía đông ,ngón trỏ 
													tay phải đặt trên miệng ché 
													. 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Trống chiêng nổi lên 
													từng hồi dồn dập ,hối hả mở 
													đầu buổi lễ .Dân trong buôn 
													kéo tới mỗi lúc một đông 
													.Gịong thầy cúng vang lên 
													đều đều ,nhưng phải ngồi sát 
													một bên mới nghe rơ .bởi 
													tiếng nhạc ,tiếng chiêng đă 
													át đi mất phần nào : 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - “Hỡi các thần , 
 
												
												
													 - Tôi gọi vị thần hướng 
													đông ,thần hướng tây ,thần 
													hộ mệnh ,thần nuôi dưỡng
													
 
												
												
													 - Người này sáng hôm nay 
													,ngày hôm kia 
 
												
												
													 - ở cḥi đă yên ,về nhà 
													được lành , 
 
												
												
													 - biết làm ra lúa ,ra bắp 
													,nay đă lớn khôn . 
 
												
												
													 - Trồng chuối ,chuối sai 
													quả ;trồng mía ,mía ngọt .
													
 
												
												
													 - Người này nhờ thần giúp 
													cho:bền như gang ,dẻo như 
													đồng , cừng như sắt . 
 
												
												
													 - Sức mới ,hơi thở mới 
													,con người luôn luôn khỏe 
													mạnh ,b́nh yên. 
 
												
												
													 - Heo thiến cùng bảy ché 
													rượu đă được bày sẵn cúng 
													thần . 
 
												
												
													 - Thịt cũng đă chia phần 
													cho tất cả các bếp trong 
													buôn . 
 
												
												
													 - R ượu nồng hay nhat xin 
													hăy cùng uống . 
 
												
												
													 - Cầu cho mọi người đều 
													gặp may mắn tốt lành . 
 
												
												
													 - Hỡi các thần” 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Thầy cúng đứng lên trao 
													khiêng và kiếm cho chàng 
													trai ,trong khi chiêng trống 
													rền vang ca ngợi hạnh phúc 
													cả buôn .Cuộc lễ lần thứ 
													nhất đă xong . 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Chàng trai múa khiên,múa 
													kiếm vui chơi .Các cô gái té 
													nước ,chàng trai giơ khiên 
													đỡ mặt ,đỡ ngực .Bà con chen 
													nhau ở ṿng ng̣ai xem cuộc 
													đua tài ,đua vui.Té nước là 
													tṛ chơi vui khỏe của thanh 
													niên nam nữ Êđê .Mỗi lần 
													chàng trai tránh né được th́ 
													một cô gái mang thịt đến 
													tặng chàng một miếng như 
													tiếp sức ,khen ngợi , chúc 
													nừng .C̣n ngược lại ,mặt hay 
													ngực bị ướt th́ cũng coi như 
													đó là điều may. 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Trong khi đó ông Pô kai 
													piê(người mời rượu )đi mời 
													lần lượt từng người tới ngồi 
													bên ché rượu và vít đầu cần 
													.Phụ nữ bao giờ cũng được 
													mời uống trước ,nam giới 
													uống sau .Họ hàng gần uống 
													trước ,người xa uống sau 
													.Vui chơi thỏai mái ,nhưng 
													tục lệ nề nếp phải giữ .
													
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Trời đă về chiều .Sau 
													khi đă ăn uống no say ,mỗi 
													người tự do chọn chỗ nghỉ 
													tạm để chờ cuộc lễ thứ 2 .
													
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Nghi lễ lần này bắt đầu 
													vào khỏang 10h đêm,khởi đầu 
													bằng việc đốt sáng 7 ngọn 
													đuốc làm bằng nhựa cây 
													trai.Anh lửa cháy sáng như 
													có sức đẩy lùi bóng đêm (mà 
													theo quan niệm của người Êđê 
													là nơi ma quỷ hay ẩn náu 
													),mang lại niềm vui và sức 
													mạnh cho mọi người . 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Ông Pô chất đing (người 
													điều khiển lễ )trao khiên và 
													kiếm cho chàng trai rồi dẫn 
													anh đến ngồi đối diện với 
													thần cúng .Chàng trai trong 
													tư thế của người sắp lên 
													đường ,vai mang bầu nước 
													,chân đi dép da trâu .Ánh 
													sáng từ 7 ngọn đuốc soi lên 
													mặt đầy cương nghị của người 
													chấp lễ đang ngồi bất động 
													như một pho tượng . 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Chiêng trống vẫn nổi lên 
													dồn dập từng hồi .Không gian 
													đầy ắp âm thanh hào hùng và 
													ánh sáng lung linh của 7 
													ngọn đuốc bằng nhựa cây rừng 
													đang cháy như thúc giục ,gợi 
													mở trong tâm trí mọi người ư 
													thức vươn tới lối sống cao 
													đẹp ,xứng đáng là những con 
													cháu của Đam San .Và đêm nay 
													,chàng trai phải thức trắng 
													cùng với buôn làng. 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Người thầy cúng cầm 2 
													chiếc khăn đỏ ,bước 7 bước 
													ngắn ,cứ mỗi bước lại hô lên 
													một tiếng ,đến trước mặt 
													người chịu lễ ,đưa tay quàng 
													chiếc khăn vào cổ,dẫn đi 
													tŕnh Yang với lờ khấn như 
													sau:”Chàng trai này xứng 
													đáng là con cháu của người 
													Êđê” 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Người ta cắt dăi thịt 
													buộc ṿng quanh cột cúng Piê 
													,đem xắt nhỏ ,gói từng nhúm 
													trong lá chuối ,chia đều cho 
													người trong buôn .Riêng vẫn 
													c̣n một ché rượu cần đầy 
													nguyên vẹn dành cho cuộc vui 
													tiếp theo. Một cụ già được 
													mời tới bên ché rượu. cụ đưa 
													tay vít cần, thưởng thức 
													ngụm rượu đầu tiên. Ánh đuốc 
													soi sáng bộ mặt xương xương 
													của ngừoi già từng trải với 
													chiệc tảu nhồi đầy thuốc lá 
													đang bộc khói giữa đôi môi 
													miếm lại. sau khi hút một 
													hơi rượu cần thứ hai , cụ 
													già bắt đầu lên giọng kể 
													Khan ( trường ca Ê Đê). 
													Tiếng cụ vang lên ấm áp. Mọi 
													c6au chuyện trao đổi riêng 
													tư của nhóm này, người nọ 
													đang xôn xao bỗng nhiên 
													ngừng hẳn. người ta lắng 
													nghe từng lời kể như hớp 
													ngụm rượu nồng cay trong ché 
													quư. Cứ thế, bằng giọng kể 
													khi trầm khi bổng, cụ đưa 
													mọi người trở về sống lại 
													trong không khí lịch sử xa 
													xưa và đầy tự hào với bao 
													chiến công huy hoàng, rực rỡ…
													
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Tiếng gà trong Buôn đă 
													gáy sang canh tử từ lâu, 
													nhưng lời kể Khan vẫn vang 
													lên không dứt. lúc này, ai 
													nấy cũng đă ngà ngà say. 
													Riêng chàng trai Ê Đê được 
													thụ lễ hôm nay như được 
													truyền thêm sức mạnh mới , 
													sức mạnh của bao thế hệ 
													người Ê Đê đă được chắt lại 
													trong lời ca , trong chuyện 
													tích và cả trong tiếng nói 
													đầy ắp tục ngữ, ca dao: 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Có măng mới có cây le
													
 
												
												
													 - Có tắc kè v́ có cây 
 
												
												
													 - Có hàng trăm hàng ngàn 
													con người 
 
												
												
													 - V́ có cha có mẹ… 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Đằng đông trời bắt đầu 
													rạng sáng. Trong phút chốc, 
													những tia nắng vàng rực rỡ 
													xuyên thủng khói mây màu sữa, 
													chiếu thẳng lên không trung, 
													báo hiệu một ngày mới bắt 
													đầu. 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Thế là chàng trai Ê Đê 
													trong lễ Mpuh đă sống qua 
													một ṿng thời gian liên tục 
													từ ngày sang đêm, rồi từ đêm 
													nối ngày, gắn bó với cộng 
													đồng của ḿnh cả hiện tại và 
													quá khứ, trong lễ công nhận 
													đến tuổi lớn khôn , người 
													thầy cúng đă cầu mong cho 
													chàng nhận được sự truyền 
													nối sức mạnh truyện thống 
													của bộ tộc ḿnh
 
												
											 
											   
										 | 
									 
									
										
										 
										 | 
									 
									
										| 
										
										LỄ CÚNG BẾN NƯỚC CỦA NGƯỜI Ê ĐÊ - 
										ĐẮK LẮK | 
									 
									
										
										
											
											 Một 
											trong những phong tục tập quán lâu 
											đời nhất của đồng bào dân tộc Êđê là 
											Lễ cúng bến nước được tổ chức hằng 
											năm sau mùa thu hoạch để cầu cho mưa 
											thuận gió ḥa, mùa màng bội thu, 
											cuộc sống ấm no hạnh phúc. Đây cũng 
											là một trong những h́nh thức sinh 
											hoạt văn hóa cộng đồng mang nhiều ư 
											nghĩa tích cực trong đời sống tâm 
											linh của đồng bào dân tộc Êđê.   
										
											Được sự quan tâm 
											của Đảng, Nhà nước và chính quyền 
											địa phương nên phong tục này đă được 
											bảo tồn và tổ chức hàng năm nhằm đáp 
											ứng ḷng tin của đồng bào dân tộc và 
											thể hiện chủ trương tôn trọng tự do 
											tín ngưỡng của Đảng và Nhà nước Việt 
											Nam.  
											Buổi Lễ cúng bến 
											nước thường diễn ra như một ngày hội 
											của buôn làng Êđê. Sau hồi chiêng 
											ngân dài như đưa ta vào thế giới tâm 
											linh sâu thẳm và trang nghiêm, Lễ 
											cúng bến nước được bắt đầu bằng việc 
											lễ cúng ông bà tổ tiên để thông báo 
											cho ông bà về sự có mặt đông đủ con 
											cháu trong buôn làng. Khi lễ cúng 
											cho ông bà tổ tiên kết thúc, một hồi 
											chiêng nữa ngân lên và đó cũng là 
											khi thầy cúng bắt đầu làm lễ cúng 
											Yàng (Trời) cầu mưa. Kết thúc lễ 
											cúng Yàng, những hồi chuông dài tiếp 
											tục ngân vang, những cô gái trong 
											trang phục truyền thống, lưng đeo 
											gùi, cùng mọi người theo bước chân 
											thầy cúng về bến nước đầu buôn.  
											Lễ cúng bến nước 
											diễn ra trong không khí linh thiêng, 
											trang trọng. Thầy cúng đọc lời khấn 
											cầu mong Thần nước mang nước, nguồn 
											sức sống quan trọng nhất đến cho 
											buôn làng. Sau lễ cúng những bầu 
											nước mát ngọt được những người con 
											của buôn làng gùi về trong niềm vui 
											hân hoan. Mọi người lại quây quần 
											bên nhau uống rượu cần trong âm 
											hưởng rộn ràng của cồng chiêng Tây 
											Nguyên — một di sản văn hoá phi vật 
											thể của quốc gia  
										 | 
									 
									
										
										 
										 | 
									 
									
										| 
										HỘI ĐUA VOI - ĐẮK LẮK | 
									 
									
										
										
											
											 Với 
											đồng bào các tộc dọc theo dăy Trường 
											Sơn, voi là vật quư hiếm nhất, là 
											hiện thân của sức mạnh và sự giàu có 
											của mỗi gia đ́nh, mỗi buôn làng. Từ 
											một giống vật hoang dă, khi được bắt 
											về và thuần dưỡng, voi trở thành 
											người bạn thân thiết với con người 
											trong đời sống hàng ngày: vận chuyển, 
											đi lại, làm rẫy, kéo gỗ, làm thuỷ 
											lợi...  
										
											
												
													 - Voi là loài vật có thân 
													h́nh to lớn, nhưng cũng là 
													con vật thông minh và giàu 
													t́nh nghĩa nhất trong quần 
													thể động vật hoang dă. Sử 
													sách xưa đă từng ghi lại 
													nhiều mẩu chuyện về đức tính 
													này của voi đối với người. 
													Chuyện hai voi chiến của hai 
													bà Trưng đă rủ nhau về bên 
													đông Hát, nơi hai bà tự tử, 
													rồi nhịn ăn cho đến chết. 
													Đền thờ Voi Phục (Hà Nội) là 
													nơi ghi lại sự tích này. Cảm 
													động biết bao khi giữa pháp 
													trường, con voi không chịu 
													dày nữ tưởng Bùi Thị Xuân - 
													người chủ của ḿnh - đă bị 
													Gia Long khép vào tội h́nh. 
													Bà phải gọi nó, vỗ về: "Mi 
													hăy giết ta, nếu không mi sẽ 
													chết oan, ta tha tội cho 
													mi". Con voi chiến cúi đầu, 
													cong ṿi, bái bà ba cái, 
													nước mắt ràn rụa, rồi dùng 
													ṿi quấn bà tung lên cao, 
													đưa cạp ngà nhọn đón chủ, để 
													bà chỉ đau một lần khi chết. 
													Sau đó, voi t́m cách phá 
													xích chạy vào rừng sâu. 
													Chuyện những con voi chiến 
													trong mũi tiến công đánh đồn 
													Ngọc Hồi của quân Tây Sơn 
													dưới sự chủ huy của đô đốc 
													Đặng Tiến Đông năm Ất Dậu 
													(1789); chuyện con voi già 
													của vua Hàm Nghi phá xích 
													chạy vào rừng nhịn ăn cho 
													đến chết, khi vua bị bắt v.v... 
													là những h́nh ảnh đẹp về 
													ḷng trung nghĩa của con vật 
													này. 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Nh́n chung trong cả nước, 
													voi tập trung nhiều nhất ở 
													tỉnh Đắc Lắc (hơn 400 con 
													voi nhà), trong đó huyện Ea 
													Súp có đàn voi đông nhất. 
													Bản Đôn là nơi quy tụ nhiều 
													tộc người M nông, Êđê, Lào... 
													không những nổi tiếng với 
													đàn voi nhà hàng trăm con, 
													mà c̣n là xử sở của nghề săn 
													bắt và nuôi dạy voi từ lâu 
													đời. Săn bắt voi là một nghề 
													vô cùng lư thú, nhưng đầy 
													gian lao nguy hiểm, đ̣i hỏi 
													sự thông minh, ḷng dũng cảm 
													tuyệt vời và sự phản ứng 
													nhanh nhạy của nghề thợ săn 
													trong mọi t́nh huống. 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Hội đua voi thường diễn 
													ra vào mùa xuân, cụ thể hơn 
													vào dịp tháng ba âm lịch, đó 
													là tháng đẹp nhất trong năm 
													ở đây: trời nắng dịu, đất 
													rừng khô ráo, dọc bên các bờ 
													sông, bờ suối, các loại hoa 
													rừng đua nhau khoe sắc, 
													trắng, vàng, tím, hồng... 
													Người Tây Nguyên thường ví 
													von đó là mùa con ong đi lấy 
													mật, mùa con voi xuống sông 
													uống nước; mùa em đi phát 
													rẫy làm nương; anh vào rừng 
													đặt bẫy gài chông. 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Để chuẩn bị cho ngày hội, 
													từ vài tháng trước đó, những 
													chàng trai trong buôn cũng 
													như những mơgát (người quản 
													tượng) đưa voi đến những cụm 
													rừng có nhiều cây cỏ làm 
													thức ăn cho voi để chúng 
													được ăn uống no nê. Họ c̣n 
													bồi dưỡng thêm chuối chín, 
													đu đủ chín, mía cây, bắp ngô, 
													khoai lang, cám gạo và hầu 
													như không bắt voi phải làm 
													những việc nặng nhọc để giữ 
													sức. 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Đến ngày hội, những đàn 
													voi từ các buôn làng xa gần 
													nườm nượp kéo về buôn Đôn, 
													tập trung ở một số băi, hoặc 
													cánh rừng thưa ven sông 
													Sêrêpốc. Cùng với những đàn 
													voi, dân chúng khắp nơi đổ 
													về dự hội với những bộ áo 
													quần màu sắc rực rỡ. 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Băi đua là một dải đất 
													tương đối bằng phẳng (thường 
													là khu rừng bằng, ít cây to) 
													bề ngang đủ để 10 con voi 
													giăng hàng đi một lúc, bề 
													dài từ một đến hai kilômét.
													
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Một hồi tù và rúc lên, 
													đàn voi dưới sự điều khiển 
													của những chàng mơgát lần 
													lượt tiến vào khoảng đất 
													bằng, dàn thành hàng ngang 
													ngay ngắn. Nhiều con rống 
													vang, như để báo hiệu rằng 
													chúng sắp bước vào một cuộc 
													thi tài quan trọng. Theo 
													lệnh điều khiển, từng tốp 
													voi đi vào đứng ở tuyến xuất 
													phát. Con đầu đàn bước lên 
													phía trước, trong tư thế uy 
													nghi, hai chân trước đứng 
													thẳng, ngẩng cao, quay cái 
													ṿi mấy ṿng rồi cúi đầu 
													chào khán giả hai bên, xong 
													lại lùi vào vị trí cũ. Tiếng 
													hoan hô cùng những tràng vỗ 
													tay cổ vũ vang dậy, trong 
													khi tiếng chiêng, tiếng 
													trống dóng lên từng hồi rộn 
													ră như thúc, như giục. Không 
													khí trường đua lúc này lặng 
													im, căng thẳng, mọi người 
													hồi hộp chờ đợi. Trên mỗi 
													con voi có hai chàng mơgát 
													dũng mănh, trong bộ trang 
													phục sặc sỡ kiểu tướng lĩnh 
													ngày xưa đang trong tư thế 
													sẵn sàng chờ lệnh. Một tiếng 
													tù và rúc to báo lệnh xuất 
													phát. 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Những chiếc chân voi to 
													như cây cột nhà, thường ngày 
													nhấc lên từng bước ung dung, 
													uể oải, thẳng tuột, đột 
													nhiên bật lên như những 
													chiếc ḷ xo phóng về phía 
													trước trong tiếng ḥ reo, la 
													hét của khán giả cùng tiếng 
													chiêng, tiếng trống âm vang 
													cả núi rừng. Chàng mơgát 
													ngồi phía trước đầu voi cúi 
													rạp ḿnh, ngẩng đầu quan sát 
													và điều khiển voi bằng một 
													thanh sắt nhọn dài độ một 
													mét gọi là kreo (tiếng M 
													nông là gậy điều khiển) dùng 
													để đâm mạnh vào da, thúc voi 
													tăng tốc độ, c̣n anh chàng 
													mơgát thứ hai ngồi ở phía 
													sau th́ dùng chiếc búa gỗ 
													kốc nện mạnh vào mông voi để 
													voi chạy nhanh và thẳng 
													đường. Trên đường đua, bụi 
													đất, lá cây khô bốc lên, 
													tiếng gió rít, tiếng cành lá 
													bị va quật xen lẫn với tiếng 
													rậm rịch của những bước chân 
													voi... 
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Khi bóng dáng chàng 
													mơgát ngồi trên lưng chú voi 
													đi đầu vừa xuất hiện từ xa 
													trong ṿng quay trở về đích, 
													th́ tiếng reo ḥ của khán 
													giả vang lên như sấm. Tiếng 
													trống, tiếng chiêng giục giă 
													liên hồi. Tiếp theo là tiếng 
													hoan hô những người thắng 
													cuộc. Những chú voi được 
													giải, giơ cao chiếc ṿi vẫy 
													chào mọi người, rồi ngoan 
													ngoăn bước đi ung dung, đôi 
													tai phe phẩy, mắt lim dim 
													đưa ṿi nhận những khúc mía 
													màu tím hay ống đường của bà 
													con các nơi mang đến ủng hộ.
													
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Cuộc đua voi kết thúc, 
													những chú voi dự thi lần 
													lượt trở lại các buôn làng 
													xa xôi, mang theo tiếng hát, 
													lời ca và không khí rộn ràng 
													của ngày hội, khi về buôn 
													làng, lại một lần nữa được 
													dân chúng kéo nhau ra tận 
													đầu buôn để hân hoắm chào 
													đón, thưởng quà như những 
													người chiến thắng. Thường 
													thường những con voi thắng 
													cuộc vẫn thuộc về buôn Đôn, 
													một buôn của người M nông có 
													nhiều voi nhất và có truyền 
													thống chăm sóc, huấn luyện 
													voi giỏi nhất trong vùng.
													
 
												
												
													 -  
 
												
												
													 - Ngày hội đua voi là ngày 
													vui lớn ở Tây Nguyên, nó 
													phản ánh tinh thần thượng vơ 
													của người M nông, một dân 
													tộc giàu đức tính dũng cảm, 
													đă từng quen với tốc độ, 
													từng đối diện với bao t́nh 
													huống hiểm nguy căng thẳng 
													trong những cuộc săn bắt voi 
													rừng. Chính cái khung cảnh 
													hùng vĩ của thiên nhiên Tây 
													Nguyên - nơi diễn ra cuộc 
													đua đặc sắc - đă làm tăng 
													lên bội phần chất hùng tráng 
													của ngày hội cổ truyền của 
													họ.
 
												
											 
										 
										 | 
									 
								 
								   
							 | 
						 
					 
					
						
							| 
							LỄ HỘI ĐẮK NÔNG | 
						 
						
							
							
								
									
										| LỄ CẦU MƯA | 
									 
									
										
										
											
											 Lễ 
											cầu mưa: Đồng bào Tây Nguyên thường 
											làm lễ cầu mưa khi sắp bước vào mùa 
											trồng tỉa. Nhưng cũng có lúc đồng 
											bào cầu mưa khi cây trồng đang trong 
											thời kỳ sinh trưởng mà Yang (ông 
											trời) quên đem mưa tưới xuống rẫy 
											nương, hay v́ tức giận mà không cho 
											mưa đến một vùng nào đó. Tuỳ theo 
											từng tộc người, lễ cầu mưa của các 
											dân tộc có thể được tổ chức ở từng 
											gia đ́nh, tổ chức theo cộng đồng. 
											Một bộ phận cư dân có hẳn người đại 
											diện Yang tại mặt đất chuyên lo việc 
											cầu mưa. Thông thường lễ cầu mưa 
											được tổ chức tại bến nước. Đồng bào 
											đắp một đám đất bằng chiếc mâm, 
											tượng trưng cho đám rẫy, trong đó 
											đặt các lễ vật gồm: một ghè rượu, 
											một chiếc gùi có treo thịt quanh 
											vành gùi, 2 khúc lồ ô cắt ngắn đựng 
											rượu đặt bên ngoài chân đế gùi. 
											Ngoài ra, c̣n có 2 chiếc lá đựng 
											thịt cũng đặt trên mâm đất và 3 ống 
											nứa dựa 3 phía thân gùi tượng trưng 
											cho những công cụ chứa nước mưa. Lễ 
											cầu mưa do Pơtao Apui đảm nhận.
										  
										 | 
									 
								 
								Lễ cầu mưa là một hiện tượng 
								tín ngưỡng dân gian, phản ánh nguyện vọng của 
								một bộ phận cư dân nông nghiệp. Ở Tây Nguyên nó 
								tồn tại song hành cùng h́nh thái kinh tế trồng 
								lúa rẫy và hiện chỉ c̣n thấy ở vùng xa, bởi sự 
								hiện diện ngày càng nhiều các công tŕnh thuỷ 
								lợi có sức tưới hàng chục ngh́n ha làm cho mưa 
								không c̣n là nhu cầu bức thiết của dân cư, v́ 
								thế lễ cầu mưa ngày một thưa vắng dần, chỉ c̣n 
								là mối quan tâm của những người yêu mến nền văn 
								hoá cổ truyền Tây Nguyên (internet)  
  
								
									
										| LỄ CƠM MỚI | 
									 
									
										
										
											
											 Lễ 
											hội cơm mới: Các dân tộc sống ở vùng 
											Tây nguyên sau mùa thu hoạch sẽ tổ 
											chức lễ ăn cơm mới, đây cũng là lễ 
											hội đặc trưng của người Bahnar và 
											Jrai được tổ chức để tạ ơn thần lúa, 
											mừng mùa thu hoạch mới, cầu mong cho 
											ruộng nương ngày càng nhiều thóc lúa. 
											Dân làng cúng thần lúa bằng heo, gà... 
											lễ ăn cơm mới được tổ chức ở nhà 
											rông hoặc nhà riêng. Việc tổ chức lễ 
											ăn cơm mới tuỳ thuộc vào khả năng 
											thu hoạch nhiều hay ít của từng gia 
											đ́nh. Đây là cơ hội để chủ nhà mời 
											bà con, họ hàng, bạn bè các buôn 
											làng lân cận đến chung vui, ăn uống, 
											nhà nào đông khách được coi là một 
											vinh dự lớn. Trong ngày vui này 
											người ta đánh cồng chiêng, trống vui 
											chơi ca hát cho đến khi tiệc tàn.
										  
										 | 
									 
								 
								Nguồn: saigontoserco  
							 | 
						 
					 
					 |